Nesli tükenmekte olan Kelaynak kuşları telef oluyor
Böcek ve diğer küçük canlılarla beslenen Kelaynak kuşları bilinmeyen bir nedenden dolayı telef oldukları belirtildi.
Dünya'da sadece Şanlıurfa'nın Birecik ilçesinde ve Nil Vadisinde yaşayan Kelaynak kuşları bilinmeyen bir sebepten dolayı telef oldukları söyleyen vatandaşlar, sabah saat 6.00 sıralarında 4 tane Kelaynak kuşunun öldüğünü 3 tanesinin ise Fırat Nehri'nde yaralı olarak çıkarıldıklarını ifade ettiler.
Nesli tükenmekte olan kuşları bulan vatandaşlar, Birecik ve Şanlıurfa'da bulunan yetkilileri aramalarına rağmen ilgilenmediklerini illeri sürdüler.
Koruma altına alınan ortalama ömürleri 25-30 yıl olan Kelaynaklar 3-4 yaşlarında erginleşir, bir ile 1.5 kilogram ağırlığa ulaşır ve Kertenkele, küçük memeliler, çekirge, akrep, örümcek, danaburnu ve benzeri canlılarla beslenir. Yılda bir defa ve 3 yumurta yapar, kuluçka süreleri 4 hafta kadardır. Erkek ve dişilerin belirgin özellikleri bulunmamakta ve aynı davranışları göstermektedirler. Bu kuşların en önemli bir özelliği de 'tek eşli' olmaları, eşlerine çok sadık olmalarıdır. Öyle ki eşi ölen bazı Kelaynak kuşlarının yemeyi içmeyi terk edip, ya da kendini kayalardan aşağı bırakarak intiharı seçtikleri çok görülmüştür.
Hz Nuh Peygamberin bereket sembolü olarak 'Tufan'da gemisine aldığı Kelaynaklar (Geronticus eremita) geçmişte Türkiyeden Kuzey Afrikaya, Arap Yarımadasından Fasa kadar çok geniş bir bölgede ürerlermiş. Fakat avcılık, üreme alanlarında rahatsız edilmeleri, yaşam alanlarının değişmesi ve beslenme alanlarında kullanılan zirai ilaçlardan zehirlenmeleri sonucunda sayılarında ciddi azalma ve dağılım gösterdikleri alanlarda daralma meydana gelmiştir. Bugün, Kelaynaklar nesli tükenmekle karşı karşıya olan kuş türlerinden birisidir. Kelaynaklar dünyada sadece Nil Vadisinde ve Birecikte bulunmaktadırlar.
Öte yandan, Sivil Doğa Korumacısı Mustafa Çulcuoğlu, Kelaynak kuşlarının yüksek gerilim hatlarına çarparak öldüklerini iddia etti.
Kelaynak Kuşu nedir? Kelaynak Kuşu ilgli kısa bilgiler!
Kelaynak Kuşu Familyası: İbisgiller (İbididae) Yaşadığı yerler: Kuzeybatı Afrika, Suriye, Etiyopya ve Urfanın Birecik kayalıkları. Özellikleri: İnce uzun kıvrık gagalı, leyleğe benzer, göçmen bir kuş. Erginlerinin baş ve gerdanı çıplaktır. Ülkemizde Urfanın Birecik kayalıklarında kuluçkaya yatar. Çeşitleri: Tek türdür.
Leyleksiler takımının İbisgiller familyasından, baş ve gerdanı çıplak, uzun gaga ve bacaklı göçmen bir kuş. Boyu 70-75 cm kadardır. Ayakları ve kıvrık olan ince uzun gagası kırmızı renklidir. Tüyleri kırmızı, kara, yeşil, külrengi karışımıdır. Erginlerinin baş ve gerdanlarında tüy bulunmadığı için kelaynak ismi verilmiştir. Keşiş ibis veya aynak olarak da bilinir. Kuzeybatı Afrika, Güneydoğu Anadolu, Kızıldeniz kıyıları ve Etiyopyada yaşar. Etçildir. Böcek, kertenkele, yılan ve kurbağa yer. Dünyada nesilleri tükenmek üzeredir. Türkiyede sadece Fırat boyunda Urfanın Birecik ilçesinin çıplak ve sarp kayalıklarında yuva yapıp kuluçkaya yatarlar. Dişi 2-4 kadar yumurta yumurtlar. 28 günlük kuluçka sonunda yumurtalardan ancak 1-2 yavru çıkar. Yavrular 45-50 gün sonra uçabilirler.
Birecikteki kelaynaklar kış aylarında leylekler gibi Afrikaya, özellikle Etiyopya (Habeşistan) ve Kızıldeniz ülkelerine göç ederler. Mart ortalarında yeniden Birecike dönerek kuluçkaya yatarlar. Bilinen diğer iki üreme merkezleri Fastadır.
Aşırı kullanılan zirai (tarımsal) ilaçlar sonucu, ülkemizde 1950den beri nesilleri tükenmeye başlamıştı. Ancak 12 yıl sonra tekrar üremeye başlayan bu kuşların yavrularının gaga ve ayaklarında deformasyonlar görülmüştür. Bundan sonra da kendilerini pek toparlayamadılar. Tek tük rastlanan bu kuşlar, Türkiyede korunmaya alınarak, son yıllara kadar suni barınaklarda beslenip üretildiler. Kelaynak nesli dünyada yok olmak tehlikesiyle karşı karşıyadır.
Kaynak: Rehber Ansiklopedisi (İLKHA)
