Tunus'un ateşi Cezayir'i de yakıyor

Tunus'taki gerginlik, Cezayir'e de sıçradı. Ben Ali'nin 'Demir yumruğu' Arap yoksulluğunun da üzerine inmiş oldu.

Tunus'ta 26 yaşında bilgisayar mühendisi Muhammed Buozizi, seyyar sebze meyve tezgahıyla ailesini geçindirmeye çalışıyordu. Ancak zabıta memurları izin sertifikası olmaması nedeniyle tezgahına el koydu.

Buozizi bunun üzerine kendini yaktı. Ağır yaralanan Buozizi, 4 Ocak'ta hayatını kaybetti. Bunu 2 üniversiteli işsizin intiharı takip etti. Buozizi'nin ölümüyle fitillenen gösteriler, halk isyanına dönüştü.

5 Ocak'ta Buozizi'nin cenaze törenine 5 bin kişi katıldı, Buozizi Tunus'taki halk isyanının simgesi haline geldi. Sidi Buoizi'de başlayan ve kısa sürede tüm ülkeye yayılan protestolar nedeniyle Tunus Devlet Başkanı Ben Ali, Suudi Arabistan'a kaçtı.Yolsuzluklara , insan hakları ihlallerine ve baskılara bulanmış 23 yıllık 'Demir Yumruk' iktidarı çöktü.
 
Tunus'un ardından Cezayir'de de halk 2003 depremi sonrası kendilerine 1 milyon konut sözü verilmesine rağmen yolsuzluk ve ilgisizlik nedeniyle sözün yerine getirilmemesi ve temel gıda maddelerinin fiyatlarının yükselmesiyle birlikte sokağa döküldü. Güvenlik güçleriyle çatışan çok sayıda protestocu hayatını kaybetti, 400 güvenlik gücü ve 800 protestocu yaralandı, binlerce kişi gözaltına alındı.

Gözaltına alınanlar arasında da çok sayıda 18 yaş altı çocuklar bulunuyor. Hükümetin olayları yatıştırmak için şeker ve yağ fiyatlarında geçici olarak indirime gideceğini açıkladı. Ancak temel gıda maddelerinin fiyatlarının artması sadece bir kıvılcımdı. Çünkü Cezayir'de sorunlar bununla bitmiyor. 35,6  milyon nüfuslu ülkenin yüzde 75'ini 30 yaş altı gençler arasında işsizlik, yüzde 30'lara ulaşmış bulunuyor. Halk eğitim ve sağlık alanında yapılan birçok düzenlemeye, yolsuzluğa, iltimasa da karşı.
 
Cezayir'de özellikle gençler protestoların başını çekiyor. Birçok zengin mahallesinde marketler yağmalanıyor, kuyumcular talan ediliyor, karakollara molotof  kokteylleriyle saldırılıyor. Ülkede Fransa'ya da öfke büyük, Cezayir, Fransa'nın eski sömürgesi.

Protestocular Fransa'ya olan öfkelerini de  Fransız otomobil markası Renault'un otomotiv fabrikasına ateşlerle saldırarak gösterdi. Ancak Cezayir hükümeti geri adım atmıyor, protestolar devam ediyor. Cezayir İçişleri Bakanı Dahu Uld Kablia, ' Yaptıkları cezasız kalmayacak' diyor. Cezayir muhalefet partisi ise Seçilmiş tüm kurumların Fesh edilmesini, Anayasanın referandum ile değiştirilmesini ve erken seçime gidilmesini talep etti, 22 Ocak 2011 Cumartesi barışçıl bir yürüyüş yapılacağını bildirdi.
 
Cezayir, 60'lı yıllarda uzun bir savaş sonrası Fransa'dan bağımsızlığını kazandı. Ancak bu bağımsızlık hiçbir zaman politik ve ekonomik alanda gerçekleşmedi.1989 yılında tekrar halk ayaklanmaları yaşanmış ve bağımsızlığı kazanan Ulusal Kurtuluş Güçlerinin dışında çok partili yaşama geçildi.
 
ARAP YOLSULLUĞU

Tunus, Cezayir, Fas, Mısır, Sudan, Yemen, Filistin gibi ülkelerde resmi kayıtlara göre işsizlik, ancak gerçekte  işsizlik yüzde 20'lerin üstünde. Rap Ligi ve BM kalkınma Programı'nın (UNDP) yaptığı bir araştırmaya göre ise, işsizlik yüzde 40 civarında ve bunun  yüzde 20'sini de gençler oluşturuyor.

Tunus ve Cezayir nüfusu çok genç ülkeler, protestoların başını da gençler çekiyor. IMF'nin  araştırmasına göre Cezayir'de halkın yüzde 75'ini 30 yaşın altındakiler oluşturuyor.

Tüm Arap dünyasında 140 milyon insan yoksulluk sınırının en altlarında yaşıyor ve çoğunu da gençler oluşturuyor. Çoğu zaman da bunlar bir şekilde eğitim görmüş gençlerdir. Çoğu Arap ülkesinde yeni liberal politikalar yani özelleştirme, devletin ekonomiden elini çekmesi, gıda ve enerji sübvansiyonların kaldırılması gibi kemer sıkma politikaları uygulandı.

Halklar o dönemde protestolarla bunların bir kısmını geri aldırdılar. Ama şimdi iktidarlar daha da sıkıştı ve sübvansiyon yükünü taşıyamaz hale geldiler. Para değerleri düştü. Petrolü olmayan ülkeler daha zor durumda. Petrolü olanlardaki problem ise petrol gelirlerini halka yansıtamamaları.

BUOZİZİ ARAPLARIN DEMOKRASİ ÖNDERİ Mİ OLACAK?

Tunus ve Cezayir'deki ayaklanmaların diğer Arap ülkelerine de sıçrayacağından endişe ediliyor. Her iki ülkedeki olaylarda halkın kendi iktidarını belirlemek istediği konusunda ısrarcı olduğunu gösteriyor. Arap halkları kendi iktidarlarını batının ve ABD'nin müdahalesi olmadan seçebilecek mi, bilinmez ama Tunus'ta göstericilerin kazandığı zafer, yolsuzlukla baş eden diğer Arap ülkelerine de umut vaat ediyor.

Rotahaber Hülya ULUDAĞ