TÜBİTAK Destekli Proje ile Gevenler Tüm Yönleriyle Araştırılacak!
Harran Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü öğretim üyelerinden Prof. Dr. Hasan Akan’ın yürütücülüğünü yaptığı proje, TÜBİTAK 1001-Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme Programı kapsamında desteklenmeye hak kazandı.
“Türkiye’nin Astragalus L. (Fabaceae) Cinsi Astragalus L., Brachylobium Boiss., Christianophysa Podlech & Kirchhoff, Erionotus Bunge, Glycyphyllos Bunge, Tapinodes Bunge, Theiochrus Bunge ve Trachycercis Bunge Seksiyonlarının Taksonomik Revizyonu” başlıklı proje ile ülkemizin biyolojik çeşitliliği ve endemik bitki zenginliği açısından büyük öneme sahip Astragalus (geven) cinsi üzerinde kapsamlı bir revizyon çalışması yapılması hedeflenmektedir.
Baklagiller familyasına bağlı olan Astragalus cinsi ülkemizde “geven” olarak bilinmekte olup ülkemizin dağlık ve bozkır alanlarında doğal olarak yetişmektedir. Ülkemiz, bu cinsin dünyadaki en zengin gen merkezlerinden biri olup; yaklaşık 515 taksonla, İran ve Rusya’dan sonra dünyada üçüncü sırada yer almaktadır. Bu türlerin yaklaşık %43’ü Türkiye’ye endemik yani sadece bizim ülkemizde yetişmektedir. Geleneksel tıpta ayrı bir öneme sahip olan geven türleri ilaç sanayisinde, kanser ve AIDS gibi hastalıkların tedavisinde, erozyonla mücadelede, arıcılıkta, kitre üretiminde, tekstil ve gıda sanayiinde de ekonomik değer taşımaktadır. İşte bu proje ile ekonomik açıdan önemli olan geven türlerinin yeniden tanımlanması, bitkisel mirasının belgelenmesi ve korunması açısından stratejik önem taşımaktadır.
Proje kapsamında ülkemizin dört bir tarafından toplanacak olan bitki örnekleri herbaryumlara kazandırılacak, ayrıca her türe ait renkli fotoğraf koleksiyonları oluşturulacak, ülkemiz bu alanda uluslararası bilimsel bir merkez ve referans haline gelme yolunda önemli bir adım atacaktır.
Proje kapsamında, Astragalus cinsine ait önemli bitki türleri morfolojik, anatomik, palinolojik, sitogenetik ve moleküler filogenetik açıdan araştırılacaktır. Taksonomik pozisyonları tartışmalı ya da yetersiz veriye dayanan türlerin statüleri yeniden değerlendirilecektir. Ayrıca proje, bitkisel çeşitliliğin yanı sıra bu türlerin teşhis anahtarları, habitat bilgileri, coğrafik yayılışları ve korunma durumları gibi verilerle birlikte bilimsel, koruma odaklı ve toplum temelli çıktılar da üretmeyi amaçlamaktadır. Ülkemizin biyoçeşitlilik haritasının daha sağlıklı ve doğru bir şekilde çizilmesine öncülük edecektir. Elde edilecek verilerin tohum gen bankalarına aktarılması ve ilaç sentezine yönelik araştırmalara zemin oluşturması da hedeflenmektedir. Projede doktora ve yüksek lisans düzeyinde bursiyer öğrenciler de görev alacak; böylece genç bilim insanlarının sistematik botanik alanında yetişmesi sağlanacaktır. Proje, herbaryum koleksiyonlarının zenginleştirilmesi, endemik türlerin korunması, bitkisel gen kaynaklarının kayıt altına alınması, moleküler verilerin tohum gen bankalarına aktarılması gibi birçok alt hedefe de sahiptir. Ayrıca halkla bilimi buluşturmak adına web sitesi, popüler bilim içerikleri, çalıştaylar ve STK’lara yönelik seminerler de planlanmaktadır.
Projede, Prof. Dr. Hasan Akan (Harran Ü.), Prof. Dr. Tuna Uysal (Selçuk Ü.), Prof. Dr. Seher Karaman (Aksaray Ü.), Prof. Dr. Talip Çeter (Kastamanu Ü.) ve Doç. Dr. Meryem Bozkurt (Selçuk Ü.) görev alacaklardır. Doktora öğrencisi Mehmet Aslan’ın yanı sıra iki yüksek lisans bursiyeri de projeye dâhil edilerek taksonomi ve moleküler biyoloji alanında genç bilim insanları yetiştirilecektir.
