Harran Üniversitesi Biyoloji Bölümü Botanik Anabilim dalı Başkanı Prof. Dr. Hasan Akan’dan yeni bir bilimsel etkinlik Şanlıurfa’da düzenlenecek. Bu etkinliğin adı “Etnobotanik Araştırma Teknikleri kursu” olup, 22-25 Eylül 2020 tarihleri arasında Harran Üniversitesi Biyoloji Bölümü Botanik Anabilim dalında gerçekleştirilecektir.
Konu ile ilgili detaylı bilgiler veren proje koordinatörü Prof. Dr. Hasan Akan bu etkinliğin önemini şöyle açıkladı: “Etnobotanik bilimi bitkilerin halk kültürlerindeki kullanım şekillerini ve Anadolu bitki bilgeliğini araştırır. Anadolu gibi zengin bir kültürel mirasın yanı sıra olağanüstü bir bitki zenginliğine, tarımsal ve biyolojik çeşitliliğe sahip bir ülkede bu ilişkilerin çok yönlü araştırılması hayati önem taşımaktadır”. Biz de bu düşünceden hareketle, “Etnobotanik Araştırma Teknikleri" isimli bir kursun, görev yapmakta olduğum Harran Üniversitesi'nde gerçekleşmesi için Tübitak'a birkaç ay önce başvurmuştuk. Projemiz, Tübitak'ın bilimsel değerlendirme ve panel süreçlerinden geçmiş ve desteklenmesine karar verilmiştir. Bu proje kapsamında Etnobotanik bilimine ilgi duyan genç araştırıcılara 4 gün boyunca kurs vereceğiz. Bu etkinliğin amacı Etnobotanik konusunda tezler hazırlayan lisansüstü öğrencileri ve araştırmacılara yol göstermek, daha etkin araştırmalar yapmalarına katkı sunmaktır.
Prof. Dr. Akan, bu etkinliğin amacını ve kapsamını şöyle özetledi:
İnsanlarımız Etnobotanik terimi hakkında pek bilgi sahibi değiller
Etnobotanik, bitkilerle insanlar arasındaki ilişkileri inceleyen disiplinler arası bir alandır. “Bitkilerin yerel halk tarafından kullanımı” olarak da tanımlanabilir. Etnobotanik terimi “halk botanği, halk hekimliği, halk sağaltıcılığı” gibi terimlerle Türkçe’ye çevrilmiştir. Etnobtanik çalışmaların amacı gıdadan halk tıbbına, yem ve boya bitkilerinden oyuncaklara kadar halkın botanik mirasının tespit edilmesi hedeflenmektedir.
Halkımızın botanik mirası korunamıyor
Türkiye, zengin bitki kültürüne rağmen etnobotanik araştırmalar yönünden henüz yolun başındadır. Etnobotanik çalışmalarla halkımızla bitkiler arasındaki ilişkiyi gelecekteki kuşaklara aktarması açısından önem taşımaktadır. Geleneksel kültür haline gelmiş olan etnobotanik bilgiler veya Anadolu bitki bilgeliğinin kaybolmaması için kayıt altına alınması gerekmektedir. Gözleme ve geleneksel sözlü aktarıma dayanan bu mirasın köyden kente göçle doğadan kopuş ve kuşaklar arası iletişim eksikliği gibi nedenlerle genç nesillere aktarılamadan ve bilimsel olarak kaydedilmeden yok olduğu gözlenmektedir. Özellikle geleneksel halk ilacı üzerinden yapılacak bilimsel araştırmalar ile yeni ilaçların keşfedilmesi artacaktır.
Kurs kapsamındaki eğitimimizden bazı konu başlıkları
Geçmişten Günümüze Etnobotanik Tarihi
Anadolu’nun Tıbbi ve Aromatik Bitkileri ve Kullanım Şekilleri
Geleneksel Bitki Kullanım Tipleri (Gıda, Tıbbi, El Sanatları, Yakacak vb.)
Etnobotanik Çalışma Yöntemleri (Alan seçimi, Süre, Kaynak kişi seçimi, Görüşme teknikleri, Literatür tarama, Eğitim Çalışmaları, Anket, Soru tipleri, İstatistik, Not tutma, kayıt vb.)
Etnobotanikte Geleneksel Uygulama Örnekleri (Sirke, Sabun, Kantaron yağı, Krem vb üretimi)
Bitkilerden uygulamalı müzik aletleri yapımı
İsot, Melengiç kahvesi vb. geleneksel ürünleri tanıma, hazırlama ve tatma
Yerel etnobotanik ürünlerin sergilenmesi
Eğitmenler, Türkiye'nin en iyi etnobotanist hocalarından oluşmaktadır
Bu etkinlik kapsamında 4 farklı üniversiteden oluşan bir takım ve ekip ruhu da oluşacak ve uzmanlık alanında donanımlı olan bu hocalarımız genç bilim insanlarının daha iyi yetişmesine vesile olacaktır. Prof. Dr. Fatih Satıl (Balıkesir Ün), Prof. Dr. Selami Selvi (Balıkesir Ün), Doç.Dr. Uğur Çakılcıoğlu (Munzur Ün) ve Doç. Dr. Rıdvan Polat (Bingöl Ün) hocalarımız bu bilimsel etkinliğimizin eğitmenleri olacaktır. Amaçlarımızdan biri genç bilim insanlarına motivasyon sağlamak ve konunun uzmanları ile bir araya getirmektir.
Kursiyerlerin tüm masrafları projeden karşılanacak
Katılımcıların yol, konaklama ve iaşe giderleri TÜBİTAK tarafından karşılanacaktır. Katılımcılardan herhangi bir ad altında para talep edilmeyecektir. Kursiyerlerimiz Türkiye’nin her tarafından olacak ve onları GAP'ın başkenti, peygamberler diyarı, Mezopotamya'nın kadim şehri, dünyanın en eski tapınağına sahip olan Şanlıurfa'da misafir edeceğiz.
Prof. Akan sözlerini şöyle tamamladı:
Başvuru formu ve aday seçim kriterlerimiz www.etnobotanik.org isimli sitemizde verilmiştir. Bu konuda projemizi destekleyen TÜBİTAK başkanlığına da ayrıca teşekkür ederiz.
