Şanlıurfa Suruç İlçesinde geçen yıl verilmeye başlanan Pompaj Sulama projesinde DSİ, TEİAŞı test çalışmalarını sonuçlandırıp gerekli onayı vermesinden sonra Ovaya suyun pompalanmasının önündeki tüm engeller kalkmış oldu. peki bu ne demektir? Suruç Pompaj Sulama projesi ile ne kadar arazi suya kavuşacak? detaylar haberimizde.
Suruç Pompaj Sulama projesi kapsamında 400 bin dönümlük alana su verilmeye başlandı. DSİ, TEİAŞı test çalışmalarını sonuçlandırıp gerekli onayı vermesinden sonra Ovaya suyun pompalanmasının önündeki tüm engeller kalkmış oldu.
Şanlıurfa Hizmet gazetesinin haberine göre, DSİ yetkilileri, 1 yıl içinde 96 bin hektarlık alanın tamamının suya kavuşturulacağı belirtildi.
Öte yandan Suruç Pompaj Sulama tesisini işletmek içim DSİyle sözleşme imzalayan firmaya bu hafta içinde yer tesliminin yapılacağı bildirildi. DSİ elemanlarının önümüzdeki 15 gün içinde çekilmesiyle birlikte Sulama Birliği işlevi görecek firma, 130 kişilik ekiple sahaya inecek.
DSİ yetkilileri, ortaya çıkabilecek boğulma olayları konusunda çiftçi ailelerini tedbirli davranmaya davet etti.
ŞURUÇ OVASI POMPAJ SULAMA PROJESİ NEDİR? 
Projenin Muhtemel Etkileri
İÇİNDEKİLER
- GAP EYLEM PLANINDASURUÇ OVASI POMPAJ SULAMA PROJESİ .......................... 2
- SURUÇ İLÇESİ MEVCUT TARIMSAL ÜRETİM ...................................................... 4
2.1 Toprak VarlığıveDağılımı................................................................................ 5
2.2 YetiĢtirilenTarlaÜrünleri................................................................................. 6
2.2.1 SebzeÜrünleri............................................................................................. 7
2.2.2 MeyveÜrünleri........................................................................................... 7
2.2.3 ZeytinÜretimi............................................................................................. 8
2.2.4 ÖrtüAltıÜretim.......................................................................................... 8
- SURUÇ SULAMAPROJESĠNĠNMUHTEMELETKĠLERĠ .............................................. 9
- SONUÇVEÖNERĠLER..................................................................................... 11
KAYNAKÇA.............................................................................................................. 13
HARİTA VE TABLOLAR LİSTESİ
Harita 1- Suruç OvasıPompajSulaması........................................................................ 4
Tablo 1-SuruçĠlçesi Arazi Varlığı, 2009. ...................................................................... 5
Tablo 2-SuruçĠlçesindeYetiĢtirilenTarlaÜrünleri, 2009 .............................................. 6
Tablo 3-SuruçĠlçesindeSebzecilik, 2009 ...................................................................... 7
Tablo 4-SuruçĠlçesindeMeyvecilik, 2009. ................................................................... 7
Tablo 5-SuruçĠlçesindeBağcılık, 2009. ........................................................................ 8
Tablo 6-SuruçĠlçesindeZeytin Üretimi, 2009 .............................................................. 8
SURUÇ OVASI POMPAJ SULAMA PROJESİİNİİN MUHTEMEL ETKİLERİ
1 GAP EYLEM PLANINDA SURUÇ OVASI POMPAJ SULAMAP ROJESİ
Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP), Güneydoğu Anadolu Bölgesinin sahip olduğu kaynakları değerlendirerek bu yörede yaĢayan insanların gelir düzeyini ve yaĢam kalitesini yükseltmeyi, bölgelerarası farklılıkları gidermeyi ve ulusal düzeyde ekonomik geliĢme ve sosyal istikrar hedeflerine katkıda bulunmayı amaçlamaktadır.
GAP kapsamında 22 baraj ve 19 hidroelektrik santrali ile sulama Ģebekelerinin yapımı öngörülmüştür. GAPın tamamlanmasıyla 1,82 milyon hektar alan sulamaya açılacak, yılda 27 milyar kilovat-saat hidroelektrik enerji üretimi ile ülke enerji ihtiyacının büyük bir bölümü karĢılanacaktır. Tarım, sanayi, enerji, ulaĢtırma, eğitim, sağlık, kırsal ve kentsel altyapı yatırımları ile bölgenin ekonomik ve sosyal göstergeleri ülke ortalamasına getirilecek, bölgede toplam 3,8 milyon kiĢiye istihdam olanağı sağlanacak, bölge halkının yaĢam kalitesi ve refah düzeyiyükseltilecektir.
2008 yılında, GAP kapsamında bölgede gerçekleştirilen bütün yatırımlar ve yaşanan gelişmeler gözden geçirilmiş; Güneydoğu Anadolu Projesinin ekonomik kalkınma, sosyal gelişme ve başta sulama olmak üzere temel altyapı yatırımlarının hızlandırılarak büyük bir bölümünün 2012 yılı sonuna kadar tamamlanması kararı alınmıĢ ve bu amaçla GAP Eylem Planı (2008-2012) hazırlanarak uygulamaya konulmuĢtur.
GAP Eylem Planı kapsamında 4 geliĢme ekseni altında 73 ana eylem ve bu eylemler çerçevesinde 300ün üzerinde proje ve faaliyet tanımlanmıĢtır. Üçüncü eksen olan Altyapının Geliştirilmesi Ekseninin sulama bölümünde su kaynağı hazır projelerde ana kanal inşaatlarına başlanacak ve dönem sonuna kadar büyük kısmı tamamlanacaktır başlığı altında ele alınan çalıĢmalardan biri de Suruç I. Merhale Projesinde 160 km uzunluğundaki ana kanal inĢaatının tamamlanmasıdır. Su kaynağı hazır projelerin sulama şebeke inşaatları tamamlanacaktır başlığı altında ele alınan diğer çalışma ise, Suruç I. Merhale Projesi Sulama ġebekesine baĢlanılarak dönem sonuna kadar inĢaatın büyük kısmınıntamamlanacak olmasıdır.
Genel olarak sulama projeleri ile bölgedeki su kaynaklarının ileri teknoloji kullanarak geliştirilmesi ve bunun sonucu olarak hızla artacak ekonomik ve sosyal faaliyetlerin sağlıklı ve düzenli olarak gelişiminin sağlanması ve izlenmesi hedeflenmektedir. Üretim ve buna bağlı olarak refah seviyesinin arttırılarak ülke geneline ulaşılması ve olası nüfus büyümesinin sonucu oluşacak altyapı ve benzeri ihtiyaçların karşılanması, proje sahasında, kırsal alandaki sosyal, ekonomik ve fiziki altyapının düzenlenmesi, kaynaklardan verimli bir şekilde faydalanılması, kentsel büyümenin kontrol edilmesi ve yönlendirilmesinin yanı sıra, bölge kayaklarının etkin bir şekilde kullanılmasıyla kârlı ve devamlı bir ekonomik büyümenin gerçekleşmesi, ihracat artışının teşviki ve sosyal istikrarın sağlanması gibi ülke çapındaki kalkınma hedeflerine katkıda bulunulması amaçlanmaktadır.
Benzer şekilde Suruç Ovası Pompaj Sulama Projesinin de tarımsal verimliliği ve ürün çeşitliliğini arttırması, bu artışlarla ve çiftçilik faaliyetlerinin çeĢitlendirilmesi yoluyla kırsal ve kentsel bölgelerdeki gelir düzeyini arttırması, tarımsal sanayilere girdi sağlaması, istihdam olanaklarını arttırarak kırsal ve kentsel nüfusun dışa göç etme eğilimini en aza indirmesi, ihraç edilebilir ürünlerin üretimine katkı sunması planlanmaktadır.
Suruç Ovası Pompaj Sulama Projesi Aşağı Fırat Projesinin diğer üniteleri arasında kalmaktadır. Kuzeyinde Yaylak Sulaması, batısında Fırat Nehri, güneyinde Suriye Sınırı, doğusunda Harran Ovası ile Suruç Ovalarını ayıran Cudi ya da Urfa Dağları olarak bilinen dağlarla sınırlanmıştır. Suruç Ovası, Atatürk Baraj Gölünün 50 km güneyindedir ve Atatürk Baraj Gölü rezervuarından sulanacaktır. Sulama bölgesi alanına Suruç ilçe merkezi ve On bir nisan Beldesiile103 köy yerleşimi dâhildir. Buköylerden72siSuruç Ġlçesine,12si Bozova İlçesine, 15i Birecik Ġlçesine ve 4ü de Akçakale Ġlçesine bağlıdır. Suruç Sulama Projesinin sulama Ģebekesinde tüm ana kanallar mansap kontrollü planlanmıĢtır. Sulama Ģebekesinin toplam ana kanal uzunluğu 340 km olup, 10.391 ha alan Kaliforniya Sistemi ile ve 84.423 ha alan yağmurlama sistemi ile sulanıp toplamda 94.814 ha alan sulanması öngörülmektedir. Sulama Ģebekesinden dönen suları toplamak için Suriye sınırı boyunca 24
km uzunluğunda 5m3/sn kapasiteli ana tahliye kanalı önerilmiştir. Proje için gerekli su Atatürk Barajı Gölünden (Ziyaret Tepe Mevkii) alınmaktadır.
Proje sahasında iki ana pompa istasyonu (1. Kademe P1 ve 2. Kademe P2), dört tali pompa istasyonu (P3, P4, P5, P6) ve üç adet yağmurlama sulaması için gerekli basıncı sağlamak üzere (YP1, YP2, YP3) toplam 9 adet pompa istasyonu kurulacaktır.
Suruç Ovası Pompaj Sulaması ile ilgili tüm detaylar
Kaynak: DSĠ 15. Bölge Müdürlüğü Suruç Ovası Pompaj Sulama Projesi Bilgi Notu
2 SURUÇ İLÇESİNDE MEVCUT TARIMSAL ÜRETİM
Suruç bölgesinde 1950lerden 1985lere kadar yeraltı su kaynakları kullanılarak yaygın bir şekilde sulama yapılmıştır. 1980li yılların ortalarından sonra yer altı su seviyesinin düşmesiyle bölgede kuraklık yaşanmaya başlamış ve tarımsal sulama ekonomik verimliliğini yitirmiştir. Uzun yıllar ekonomik yönde nuğraşımı, sınırda yapılan kaçakçılık oluşturmuştur. Ancak sınırda alınan tedbirler sonucu kaçakçılık azalmış ve son 20 yılda tarımsal faaliyetler ağırlık kazanmıştır. Son yıllarda meydana gelen kuraklık nedeniyle çiftçiler ekonomik açıdan zor durumda kalmış, bankalara ve Tarım Kredi Kooperatiflerine olan borçlarını ödemekte güçlükler yaşamışlardır.
Ġlçenin canlı bir ekonomik hayatı bulunmamaktadır. Sulama suyunun yeterli olmaması nedeniyle toprağın iĢlenememesinden dolayı, yöre halkı geçimlerini sağlayabilmek amacıyla yaz aylarında aileleri ile birlikte çevre il ve ilçelere gitmektedirler. Ġlçe nüfusunun büyük bir bölümü işsiz olup, insanlar aileleriyle birlikte mevsimlik işçi olarak genellikle Bozova, Harran, Akçakale, Viranşehir, Mardin-Kızıltepe İlçeleri ile ülkemizin değişik illerine göç etmektedir.
2.1 Toprak Varlığı veDağılımı
Suruç Ġlçesinin mevcut arazi varlığı ve dağılımı incelendiğinde aşağıdaki gibi bir tablo karşımıza çıkmaktadır. Tabloda görüldüğü üzere Suruç ilçesi 660.430 dekar yüz ölçüme sahiptir. Bu yüz ölçümün yaklaşık % 90ını tarım alanları oluşturmakta olup % 10luk kısmını da orman, çayır, mera ve tarım dışı alanlar oluşturmaktadır.
Ġlçedeki tarım alanlarının sadece 49.220 dekarı sulanmakta olup, tarım alanlarının yaklaĢık % 92sinde kuru ve % 8lik kısmında sulu tarım yapılmaktadır. Sulamalarıntamamı halksulamasıĢeklindeolupdevletsulamasıbulunmamaktadır.
Tarım alanlarının % 83lük bölümünde tarla ürünleri yetiĢtirilmekte olup bunu sırasıile meyve ve sebze alanları takip etmektedir. Ayrıca 440 dekarlık alanda zeytin ve turunçgil üretimi yapılmaktadır. Tarla ürünleri alanları toplam 494.500 dekar olup, bu alanların yaklaĢık%10unatekabüleden48.550dekarlıkalansulanmaktadır.
Tablo 1: Suruç İlçesi Arazi Varlığı, 2009
| Arazi Varlığı | Şanlıurfa (Dekar) | Suruç (Dekar) |
| 1. Yüzölçümü | 18.584.000 | 660.430,0 |
| 2. Toplam Tarım Alanı | 12.200.014,1 | 593.500,0 |
| 2.1. Tarla Ürünleri Alanı | 9.806.804 | 494.500,0 |
| Sulanan | 3.472.793,0 | 48.550,0 |
| Kuru | 6.334.011,0 | 445.950,0 |
| 2.2. Meyve Alanı | 960.819,0 | 43.980,0 |
| Sulanan | 32.784,0 | 190,0 |
| Kuru | 928.035,0 | 43.790,0 |
| 2.3. Açıkta Sebze Alanı | 196.843,0 | 480,0 |
| Sulanan | 196.843,0 | 480,0 |
| Kuru | 0,0 | 0,0 |
| 2.4. Örtü Altı Tarımı Alanı (Sulu) | 427,1 | 0,0 |
| 2.5. Zeytin ve Turunçgiller Alanı | 57.045,0 | 440,0 |
| 2.6. Nadas Alanı | 1.049.536,0 | 52.060,0 |
| 2.7. Tarıma Elverişli Olup Kullanılmayan Alan |
128.540,0 |
2.040,0 |
| 3. ORMAN VE FUNDALIK ALAN | 127.555,0 | 0,0 |
| 4. ÇAYIR VE MERA ALANI | 2.343.570,0 | 19.900,0 |
| 5. TARIM DIŞI ALAN | 3.912.860,9 | 47.030,0 |
| Toplam Sulanan Alan | 3.702.660 | 49.220,0 |
| Devlet Sulaması | 2.011.330,0 | 0,0 |
| Halk Sulaması | 1.691.330,0 | 49.220,0 |
Kaynak:ġanlıurfa TarımĠlMüdürlüğü, 2009.
2.2 Yetiştirilen TarlaÜrünleri
Suruç Ġlçesinde yetiĢtirilen tarla ürünleri verim ve üretim miktarı aĢağıdaki tabloda gösterilmiĢtir. Tabloda en geniĢ ekim alanına buğday ve arpanın sahip olduğu ve bunları sıra ilekırmızımercimek,burçakvepamuğuntakipettiğigörülmektedir.Ġlçedebuürünlerinyanı sıra aspir, kimyon ve mısır üretimi de mevcuttur. Sulanan alanların azlığından dolayı ikinci ürün ekimi mevcutdeğildir.
Tablo 2: Suruç İlçesinde Yetiştirilen Tarla Ürünleri, 2009
| Ürün Adı | Ekili Alan (da) | % | Verim Kg/da | Üretim (Ton) | |
| Buğday(Durum) | 178.000,0 | 36 | 310,0 | 55.180,0 | |
| Buğday(Diğer) | 22.000,0 | 4,4 | 300,0 | 6.600,0 | |
| Arpa (Diğer) | 174.950,0 | 35,3 | 300,0 | 52.485,0 | |
| Nohut | 7.000,0 | 1,4 | 120,0 | 840,0 | |
| K.Mercimek | 45.050,0 | 9,1 | 160,0 | 7.208,0 | |
| Burçak (Dane) | 32.000,0 | 6,4 | 160,0 | 5.120,0 | |
| Mürdümük (Yeşil ot) | 500,0 | 0,1 | 46,0 | 23,0 | |
|
Pamuk | Kütlü |
19.000,0 |
| 460,0 | 8.740,0 |
| Lif | 3,8 | 175,0 | 3.325,0 | ||
| Çiğit |
| 285,0 | 5.415,0 | ||
| Aspir | 8.000,0 | 1,6 | 50,0 | 400,0 | |
| Dane Mısır | 1.000,0 | 0,2 | 900,0 | 900,0 | |
| Kimyon | 7.000,0 | 1,4 | 80,0 | 560,0 | |
| TOPLAM TARLA ALANI | Sulanan Alan: 48.550 | ||||
| Kuru Alan: 445.950 | |||||
Kaynak:ġanlıurfa TarımĠlMüdürlüğü, 2009.
2.2.1 SebzeÜrünleri
Suruç Ġlçesinde toplam 480 dekarlık alanda sebze üretimi yapılmaktadır. Ekilen alanlarda biber üretimi öneçıkmaktadır.
Tablo 3: Suruç İlçesinde Sebzecilik, 2009
| Ürün Adı | Ekilen Alan (Da) | Üretim (Ton) |
| Hıyar (Sofralık) | 40 | 60 |
| Patlıcan | 50 | 250 |
| Domates (Sofralık) | 60 | 300 |
| Domates (Salçalık) | 50 | 250 |
| Biber (Sivri, Çarliston) | 130 | 260 |
| Karpuz | 40 | 1.000 |
| Kavun | 10 | 20 |
| Soğan (Taze) | 100 | 200 |
| TOPLAM | 480 |
|
Kaynak:ġanlıurfa TarımĠlMüdürlüğü, 2009.
2.2.2 MeyveÜrünleri
Suruçta toplam 43.980 dekar alanda meyvecilik yapılmaktadır. Meyveciliğin neredeyse tamamı (43.790 da) kuru Ģartlarda yapılmaktadır. AĢağıdaki tablolarda Suruç Ġlçesinde üretilen meyveler ve ağaç sayıları verilmektedir.
Tablo 4: Suruç İlçesinde Meyvecilik, 2009
|
Ürün Adı | Toplu Meyvelikler | Dağınık Ağaç Sayısı | Toplam Meyve Veren Yaşta Ağaç Sayısı |
Ağaç Başına Ortalama Verim (Kg) |
Üretim (Ton) | |||
|
Kapladığı Alan (Dekar) | Ağaç Sayısı |
Meyve Veren Yaşta |
Meyve Vermeyen Yaşta | |||||
|
|
| |||||||
| Meyve Veren Yaşta | Meyve Vermeyen Yaşta | |||||||
| Erik | 20 | 0 | 50 | 400 | 50 | 400 | 25 | 10,0 |
| Antepfıstığı | 38.000 | 550.000 | 135.000 | 0 | 0 | 550.000 | 2,0 | 1.100,0 |
| Badem | 0 | 0 | 0 | 300 | 50 | 300 | 12 | 3,6 |
| Nar | 170 | 6.500 | 0 | 0 | 0 | 6.500 | 25 | 162,5 |
| TOPLAM | 38.190 | 556.500 | 135.050 | 700 | 100 | 557.200 |
|
|
Kaynak:ġanlıurfa TarımĠlMüdürlüğü, 2009.
Tablo 5: Suruç İlçesinde Bağcılık, 2009
|
Ürün |
Meyve Vermeyen Yaştaki Bağlar (da) |
Meyve Veren Yaştaki Bağlar (da) |
Verim (Kg/Dekar) |
Üretim (Ton) |
| Sofralık Üzüm (Çekirdekli) |
400 |
5.390 |
600 |
3.234 |
| TOPLAM | 400 | 5.390 |
| 3.234 |
Kaynak:ġanlıurfa TarımĠlMüdürlüğü, 2009.
2.2.3 ZeytinÜretimi
Suruç Ġlçesinde yağlık ve sofralık zeytin üretimi yapılmaktadır. Bu üretimin tamamı kuru ĢartlardagerçekleĢmektedir.
Tablo 6: Suruç İlçesinde Zeytin Üretimi, 2009
|
Zeytin Türü | Toplu Meyvelikler | Dağınık Ağaç Sayısı |
Toplam Meyve Veren Yaşta Ağaç Sayısı |
Ağaç Başına Ortalama Verim (Kg) |
Üretim (Ton) | |||
|
Kapladığı Alan (Dekar) | Ağaç Sayısı |
Meyve Veren Yaşta |
Meyve Vermeyen Yaşta | |||||
| Meyve Veren Yaşta | Meyve Vermeyen Yaşta | |||||||
| Sofralık | 140 | 800 | 3.120 | 500 | 500 | 1.300 | 15 | 19,5 |
| Yağlık | 300 | 0 | 8.400 | 0 | 12.040 | 0 | 0 | 0,0 |
| TOPLAM | 440 | 800 | 11.520 | 500 | 12.540 |
|
|
|
Kaynak:ġanlıurfa TarımĠlMüdürlüğü, 2009.
2.2.4 Örtü AltıÜretim
SuruçĠlçesinde örtü altı tarımıyapılmamaktadır.
3 SURUÇ SULAMA PROJESİNİN MUHTEMEL ETKİLERİ
Hâlihazırda Suruç Ovası Pompaj Sulama Projesinin tamamlanması durumunda yaratacağı muhtemel etkilere ilişkin herhangi bir çalışma bulunmamaktadır. GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı, GAP Bölge Kalkınma İdaresi Bölge Müdürlüğü, DSİ 15. Bölge Müdürlüğü ve Şanlıurfa Tarım İl Müdürlüğü ile yapılan görüşmelerde ve kütüphane taramalarında bu konuya ilişkin herhangi bir çalışmaya veya rapora rastlanılmamıştır. Bu nedenle Tarım Ġl Müdürlüğünden temin edilen Suruçun mevcut tarımsal üretimine iliĢkin verilerden ve Harran Sulama Projesi sonrasında Harrandaki ürün deseninde ve ürün miktarında yaĢanan değiĢikliklere iliĢkin GAP Bölge Kalkınma Ġdaresi ile Bölge Müdürlüğünden elde edilen raporlardan ve çalıĢmalardan yararlanılarak bazı öngörülerdebulunulmuĢtur.
Bölgede sulama ile birlikte tarımsal üretimde ve diğer sektörlerde gerçekleĢmesi muhtemel etkiler aĢağıda sıralanmıĢtır:
- Tarım literatüründe 1 hektar alanın sulanması 2 kiĢinin istihdamı anlamına geldiği içinbualanlarınsulanmasıdurumundateorikolarakortaveuzunvadedeyaklaĢık
190.000 kiĢiye istihdam sağlanabilecektir.
- 2009yılıADNKSsonuçlarınagöreSuruç Ġlçesininmevcutnüfusu100.831kiĢidir. Bu nüfusun 55.780i ilçe merkezinde (kent) yaĢmakta olup 45.051 kiĢi de belde ve köylerde (kırsal) yaĢamaktadır. Nüfus artıĢ hızlarına bakıldığında; ġanlıurfa 2008 yılında % 3,36 ve 2009 yılında % 2,51 oranında nüfus artıĢ hızına sahipken, Suruç Ġlçesinde 2008 yılında % -0,54 ve 2009 yılında % -1,25 oranında azalıĢ olduğu görülmektedir. 1990 yılında Suruç Ġlçesinin ġanlıurfa toplam nüfusuna oranı % 8 iken bu oran 2009 yılında % 6ya gerilemiĢtir. Yukarıdaki bilgiler ıĢığında Suruç, ġanlıurfa ilçeleri içerisinde en çok göç veren ilçe konumundadır. Aynı zamanda Suruçta 0-15 yaĢ arası nüfusun toplam nüfusa oranı % 40 civarındadır ve literatürde göçeyatkınnüfusolaraktanımlananençokgöçverennüfusgrubunuoluĢturan15- 30 yaĢ arası nüfusun toplam nüfusa oranı da % 30,45tir. Dolayısıyla, göçe yatkın genç nüfus oranının yüksek olduğu, ilçe nüfusunun yaklaĢık % 45inin kırsal alanda ikamet ettiği Suruç Ġlçesinde, sulu tarıma geçiĢle birlikte kırsal alanlarda istihdam olanaklarının artmasıyla birlikte göç oranlarında önemli azalıĢlar olacağı, orta ve uzun vadede Suruçun göç veren ilçe konumundan çıkacağıöngörülmektedir.
- Sulu tarıma geçilmesi ile birlikte birim alandan alınan verim yaklaĢık 2 kat artmaktadır. Mevcut durumda ilçede buğday verimi dekara ortalama 300 kg civarında iken, aynı dönemde sulamaya açılmıĢ olan Harran Ovasında dekar baĢına ortalama 600 kg ürün alınmıĢtır. Dolayısıyla Suruç Ovasında sulama ile birlikte dekarbaĢınabuğdaydaneldeedilenverim2katınaçıkacaktır.
- GAP Bölgesinde sulama öncesi dönemde (1995 öncesi), kuru tarımda birim alandan ortalama 1.327,00 TL/ha katma değer elde edilirken, sulamanın baĢlaması ile 1995- 2007 yılları arasında bu değer % 127 artarak 3.017,00 TL/haya yükselmiĢtir. Suruç Ġlçesindesulamailebirliktebuna yakınbirkatmadeğerartıĢınınmeydanagelmesi beklenmektedir. Yine, 1995 yılından itibaren sulamanın baĢladığı Harran Ovasında
30.000 ha alanda sulama öncesi kiĢi baĢına katma değer 596 ABD Doları iken, 2008 yılında 1.241 ABD Doları olmuĢtur (GAP BKĠ, 2010).
- 2008-2009 üretim yılında Harran Ovasında % 50 buğday, % 48 pamuk, % 2 oranında da sebze, meyve, baklagil, susam, üzüm ve zeytin yetiĢtirilmiĢtir. Yılda bir ürün yetiĢtirilemeyen ovada sulamayla yılda iki ürün yetiĢtirilmeye baĢlamıĢ ve % 27 oranında ikinci ürün olarak mısır tarımı yapılmıĢtır. 2009 yılında Harran Ovasında bir milyon 250 bin tondan fazla ürün hasat edilmiĢ, destekler hariç ürün satıĢ bedeli 670 milyon TLye ulaĢmıĢtır. Çiftçiler iĢçilik dâhil tüm masraflar çıktığında 1 hektardan net 920 TL kazanç sağlamıĢlardır. 1995 yılı bitki deseni dikkate aldığında sulama olmasaydı, çiftçiler hektara net 449 TL kazanç sağlayacaklardı. Bu da sulama ile yaklaĢık iki kat ürün ve gelir elde edildiği anlamına gelmektedir. Suruç Ovası Pompaj Sulama Projesinin de tamamlanması ile Suruç Ovasında elde edilen ürün miktarındaveçiftçigelirlerindebenzerbirartıĢolmasıbeklenmektedir.
- Harranda meydana gelen ürün yoğunluğu artıĢı % 35 civarındadır. Bu durum Suruç Ġlçesinde debunabenzeroranlardapotansiyel bir artıĢ olacağını düĢündürmektedir.
- Sulu tarıma geçilmesi ile tarla ürünleri içinde % 4lük bir paya sahip olan pamuk alanlarının ortalama olarak % 50ye çıkmasıbeklenmektedir.
- Güneydoğu Anadolu Bölgesi 2 yılda 5 ürün alınabilen ve dolayısıyla da eĢine az rastlanacak nitelikte iklim koĢullarına ve verimli topraklara sahiptir. Bölgede sulu tarıma geçilmesi ile birlikte ikinci ürün olarak özellikle Harran Ovasında dekara ortalama 900-1000 kg arası verim veren mısırın buğday ile birlikte ekileceği ve bölgenin mısır üretimi konusunda söz sahibi konuma geleceği tahminedilmektedir.
- Mısır ve pamuk üretiminin artması ile birlikte bu ürünlerin iĢlendiği iĢletme sayısında(MısırKurutmaTesisleri,MısırNiĢastası,MısırCipsi,TekstilĠĢletmeleri, HamveRafineYağTesislerivb)artıĢmeydanagelecektir.
- Mevcut durumda 480 dekar gibi düĢük bir alanda gerçekleĢtirilen sebze üretiminin sulu tarımla birlikte 10.000 dekara kadar çıkabileceğiöngörülmektedir.
- DahaöncekiyıllardayeraltısularısayesindemeyvebahçelerivenaryetiĢtiriciliğiile adını duyuran Suruç Ovasında sulu tarıma geçilmesi ile birlikte yeni nar bahçeleri oluĢturulacağı ve ceviz, badem gibi kabuklu meyve ağaçlarının sayısının artacağı tahminedilmektedir.
- Suruçta 1984 yılında kurulmuĢ olan 1 adet 100 iĢlikli Küçük Sanayi Sitesi (KSS) faaliyette olup % 75 doluluk oranıyla çalıĢmaktadır. Alt yapı problemleri olan KSS yaklaĢık300kiĢiyeistihdamsağlamaktadır.Bölgeninsulutarımageçmesiilebirlikte baĢta basınçlı sulama sistemleri ve makineli tarım olmak üzere modern tarımsal yöntemlerin kullanımı artacaktır. Bu durum söz konusu sistemlerde bakım, onarım, tamir, yedek parça vs. gibi ihtiyaçlar doğuracaktır. KSSde bu ihtiyaçları gidermeye yönelik hizmet veren firmaların sayılarının artacağı, hatta mevcut alanda yeni iĢliklereihtiyaçduyulacağıöngörülmektedir.
- Sulu tarıma geçiĢ baĢta tarım sektörüne hizmet sunan gübreci, nakliyeci ve iĢçi olmak üzere tarıma dayalı sanayiye ve hizmet sektörüne de (lojistik, ticaret vs. gibi) önemli katkılar sağlayacak ve bu sektörlerin lokomotifi halinegelecektir.
- Sulu tarıma geçilmesi ile birlikte Ġlçede basınçlı sulama sistemlerinin üretimini gerçekleĢtiren iĢletmelerin kurulacağı tahmin edilmektedir.
- Suruç ovasında sulu tarıma geçilmesi ile birlikte tarımsal üretim artacak ve bu üretim hayvancılık için gerekli olan yem bitkilerinin bölgede yetiĢtirilmesine olanak sağlayacaktır. Bu durum Ġlçenin hayvancılıkta da söz sahibi olabileceği anlamına gelmektedir.
4 SONUÇ VEÖNERİLER
Sulama tek baĢına önemli bir üretim arttırıcı etken olmasına rağmen tarımda kendiliğinden bir yapısal değiĢiklik yaratması beklenilmemelidir. Sulama, ancak toprak denetiminden örgütlenmeye kadar geniĢ bir alanda alınacak önlemlerle öngörülen yapısal değiĢikliği gerçekleĢtirebilir. Sulu tarımla birlikte hedeflenen yapısal dönüĢüm, bitki
deseninin değiĢmesi, stratejik ürünlerin ekimine ayrılan alanların geniĢlemesi, ikinci ürünün yaygınlaĢtırılması ve uygun ekim nöbetinin yere ve koĢullara göre saptanıp uygulanmasıyla olanaklıdır.
Sulama, üretim arttırıcı bir girdi olmakla birlikte, aĢırı denetimsiz ve bilinçsiz kullanılması durumunda olumsuz sonuçlar yaratabilecek bir etkendir. Sulamanın amacına uygun olarak yapılabilmesi için ilgili kamu kuruluĢlarının yol göstericiliğiyle sulama örgütlenmeleri oluĢturulması önemlidir. BaĢta teknoloji olmak üzere tarımsal etkinliklerin yürütülmesindeçiftçilerarasındadayanıĢmaveiĢbirliğinigerçekleĢtirecekgönüllübirliklerin kurulması özendirilmelidir. Bu birlikler ürün türünden ekim nöbetine kadar çiftçiye yol gösterecekkamusaldanıĢmabirimleriyledesteklenmelidir.
Sulama çalıĢmalarıyla birlikte tüm çiftçilerin kendi koĢullarına uygun kaliteli bilgiye ulaĢabilirliklerini sağlamak, sulama sistemlerinin iĢletme, bakım veonarımı sorumluluklarını yerine getirerek sürdürülebilirliğini sağlama donanımına sahip, örgütlü çiftçiler yaratmak, bölgede dinamik ve verimli tarımsal geliĢmeyi engelleyici ürün desenleri, üretim iliĢkileri, mülkiyet yapısı ve istihdamdaki aksaklıkları gidermeye yönelik tedbirler almak, yerinde istihdam yaratacak tarıma dayalı ve tarım dıĢı sanayi ve örgütlenmelerini desteklemek gerekmektedir.
HarranOvasındayaĢananaĢırıvebilinçsizsulamadanötürüoluĢabilecektuzlanmariski Suruç Ġlçesinde de bulunmaktadır. Bu riski ortadan kaldırmak için ġanlıurfada kurulması düĢünülen Sulama Eğitim Merkezinin biran önce faaliyete geçmesi ve ilk iĢ olarak Suruç Ovasındaki çiftçilerin suyun dikkatli kullanımı konusunda eğitilmelerigerekmektedir.
Bölgede seçilmiĢ sektör ve ürünlerde uygun koĢullu ve uzun dönemli kredi kolaylıklarının sağlanması, tarımda öngörülen değiĢmenin gerçekleĢmesin ön koĢullarından biridir. Sulama çalıĢmaları kadar toprakların toplulaĢtırılması ve rasyonel iĢletmeciliğin desteklenmesi de tarımsal üretimdeki verimlilik açısından oldukça önemlidir.
Sulamanın bir yandan çiftçilerin gelirlerini arttırırken, bir yandan da topraklı ve topraksız vatandaĢ ile toplumun farklı kesimleri arasındaki gelir dağılımını olumsuz yönde etkilememesi ve sosyo-ekonomik düzey farklılıklarını azaltması için kadınların, gençlerin, göçerlerin, topraksızların, kent ve kır yoksullarının kalkınma sürecine dâhil edilmesini sağlayacak tedbirlerin alınması gerekmektedir.
Sonuç olarak sulamaya geçiĢle birlikte tarım, hayvancılık, sanayi ve hizmet sektöründe yaĢanacak değiĢimlerin planlı yürütülmesi ve takip edilebilmesi, sosyal hayatta yaĢanacak dönüĢümlerin anlaĢılabilmesi için sulama öncesinde Suruçun mevcut durumunun ve sulama sonrasıyaĢanacakdeğiĢimlereiliĢkinprojeksiyonlarınĢimdidensektöreldüzeydedetaylıbir Ģekilde çalıĢılmasına ihtiyaçbulunmaktadır.
KAYNAKÇA
DSĠ(2010). DSĠ15.BölgeSuruçOvası Pompaj SulamaProjesi Bilgi Notu
GAP-BKĠ(1996).ġanlıurfa-Harran Ovaları I. AĢama Sulamasına Ait 1995 Yılı UygulamalarınınDeğerlendirilmesi
GAP-BKĠ(1998). SuruçKatılımcı Kırsal Kalkınma Projesi Ön ÇalıĢma Raporu GAP-BKĠ(1998). SosyalPolitikaHedefleri
GAP-BKĠ(2002). GAP Bölge Kalkınma Planı AnaRapor
GAP-BKĠ(2010). GAP Eylem Planı 2010 Yılı 4. DönemĠzlemeRaporu GAP-BKĠ(2010). GAPBitkisel Üretim DurumuBilgi Notu
SOSYOLOJĠ DERNEĞĠ (2010).Bölgesel Kalkınmanın Can Suyu: GAP KarĢılaĢtırmalı SosyalveEkonomikYapıAraĢtırması
SURUÇ KAYMAKAMLIĞI(2010). Suruç ĠlçeBrifingi TARIMĠLMÜDÜRLÜĞÜ (2010). 2009yılı TarımĠstatistikleri
TMMOB(1993).GAPBölgesindeToplumsalDeğiĢtirmeEğilimleriAraĢtırması TÜĠK (2009).AdreseDayalı NüfusKayıt Sistemi Veri Tabanı
