Kelaynakların korumaya alınması faydalı oldu-FOTOĞRAFLI

Türkiye’de sadece Şanlıurfa Birecik’te bulunan ve bundan birkaç yıl önce soyu tükenmek üzere iken koruma altına alınan kelaynakların sayısının gün geçtikçe arttığını söyleyen Birecik Kelaynak koruma ve yetiştirme yetkilisi; “1978 yılında 15 tane kelaynak kuşlarının olduğunu, şu anda ise tam 126 tane kelaynak kuşunun olduğunu söyledi.”
Kelaynak kuşları hakkında kısa bilgi:
Kelaynak Kuşu Familyası: İbisgiller (İbididae) Yaşadığı yerler: Kuzeybatı Afrika, Suriye, Etiyopya ve Urfa’nın Birecik kayalıkları. Özellikleri: İnce uzun kıvrık gagalı, leyleğe benzer, göçmen bir kuş. Erginlerinin baş ve gerdanı çıplaktır. Ülkemizde Urfa’nın Birecik kayalıklarında kuluçkaya yatar. Çeşitleri: Tek türdür.

Leyleksiler takımının İbisgiller familyasından, baş ve gerdanı çıplak, uzun gaga ve bacaklı göçmen bir kuş. Boyu 70-75 cm kadardır. Ayakları ve kıvrık olan ince uzun gagası kırmızı renklidir. Tüyleri kırmızı, kara, yeşil, külrengi karışımıdır. Erginlerinin baş ve gerdanlarında tüy bulunmadığı için “kelaynak” ismi verilmiştir. “Keşiş ibis” veya “aynak” olarak da bilinir. Kuzeybatı Afrika, Güneydoğu Anadolu, Kızıldeniz kıyıları ve Etiyopya’da yaşar. Etçildir. Böcek, kertenkele, yılan ve kurbağa yer. Dünyada nesilleri tükenmek üzeredir. Türkiye’de sadece Fırat boyunda Urfa’nın Birecik ilçesinin çıplak ve sarp kayalıklarında yuva yapıp kuluçkaya yatarlar. Dişi 2-4 kadar yumurta yumurtlar. 28 günlük kuluçka sonunda yumurtalardan ancak 1-2 yavru çıkar. Yavrular 45-50 gün sonra uçabilirler.

Birecik’teki kelaynaklar kış aylarında leylekler gibi Afrika’ya, özellikle Etiyopya (Habeşistan) ve Kızıldeniz ülkelerine göç ederler. Mart ortalarında yeniden Birecik’e dönerek kuluçkaya yatarlar. Bilinen diğer iki üreme merkezleri Fas’tadır.

Aşırı kullanılan zirai (tarımsal) ilaçlar sonucu, ülkemizde 1950’den beri nesilleri tükenmeye başlamıştı. Ancak 12 yıl sonra tekrar üremeye başlayan bu kuşların yavrularının gaga ve ayaklarında deformasyonlar görülmüştür. Bundan sonra da kendilerini pek toparlayamadılar. Tek tük rastlanan bu kuşlar, Türkiye’de korunmaya alınarak, son yıllara kadar sun’i barınaklarda beslenip üretildiler. Kelaynak nesli dünyada yok olmak tehlikesiyle karşı karşıyadır.
Haber ve Foto: Mehmet Emin KUŞ/ www.balıklıgöl.com