El ve ayakların çok üşümesine dikkat! Şanlıurfa Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon bölümü Anabilim Dalı Başkanı Dr.Öğr.Üyesi. Serap SARIHAN son zamanlarda sık görülmeye başlayan Raynaud hastalığı konusuna dikkat çekti.
Dr.Öğr.Üyesi. Sarıhan ; Raynaud hastalığı, soğuk maruziyeti sonrası oluşan abartılı vasküler yanıttır. Hastalık ençok el ve ayak parmaklarında görülür, kulak ve burunda etkilenebilir. Soğukta kalma, stresli duygu-durum veya korku sonrası; deride önce soğukluk, solukluk, daha sonra morarma ve şişme olur, ağrılı vardır, uyuşma, iğnelenme hissedilir. Cilt ısıtıldığında 15-20 dakika da tekrar eski rengine geri döner, semptomlar geriler.
Kadınlarda daha fazla rastlanan bu hastalık; 15 ila 30 yaşları arasında bir başlar. Sistemik Skleroz, Sistemik Lupus Eritematozus, Karışık Bağ Dokusu Hastalığı, Sjögren Sendromu Ve Dermatomiyozit / Polimiyozit gibi Otoimmün Romatizmal Hastalıklar gibi ciddi hastalıklar ile beraber olabildiği gibi ileri yaşlarda gelişecek hipertansiyon, ateroskleroz, kardiyovasküler hastalık ve diabetes mellitus’un haberci olabilir.
-Parmaklarınız alışılmadık derecede soğuğa duyarlı mı?
-Parmaklarınız soğuk havaya maruz kaldıklarında renk değiştiriyor mu?
-Parmaklarınız beyaz, mavi veya her ikisine birden mi dönüyor?
Sorularına cevabınız evet ise sizde raynoud hastalığı olma olasılığı vardır. Doktorunuza danışın.
Korunmak için ne yapabiliriz;
Tüm vücudunuzu sıcak tutun ve soğuk esintilerden veya soğuk yerlerden kaçının. Ellerinizde soğukluk, solukluk, morarma ve şişme olduysa; ellerinizi ılık suyla yıkayın veya koltuk altı gibi sıcak yerlere koyun. Eldiven, şapka ve atkı kullanın. Sigara içmeyin. Rahatlayın ve stresten uzak durun.
Harran Üniversitesi Hastanesi Başhekimi Dr.Öğr.Üys. Ahmet GÜZELÇİÇEK Raynaud hastalığı ile ilgili hastanemizde Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon bölümüne hastalarımız başvurabilirler.
Ateroskleroz dışında periferik damar hastalığı ile doku hasarına yol açan diğer bir sebep de Raynaud hastalığıdır. Raynaud hastalığında kan damarlarının kendileri hasar görmemişken, bu damarlarda stres, sigara içiciliği veya soğuğa maruziyet gibi pek çok sebeple meydana gelen kasılma dolayısıyla yeterli kan akışı sağlanamamakta ve periferik damar hastalığı meydana gelmektedir.
NEDENLERİ
Raynaud hastalığının nedeni tam olarak bilinmemektedir. Soğukta ve streste damarlarda spazm normalde herkeste olur. Ancak Raynaud fenomeni olan hastalarda spazm çok daha derin ve uzun süreli olabilmektedir. Bunun nedeninin sinir sistemi ile ilgili olabileceği düşünülmüştür.
Ancak hastalıklara bağlı gelişen Raynaud fenomeninde temelde küçük yada büyük damar hastalığı olabilmektedir. Raynaud fenomenine yol açan başlıca hastalıklar:
Skleroderma CREST sendromu Romatoid artrit Bağ dokusu ve romatizmal hastalıklar Koldaki damarların tıkanıklığı Kan hastalıkları Akciğer hastalıkları Sinir sistemi hastalıkları Donuk YaralanmalarRaynaud fenomeni oluştuğunda sigara ve damarlarda spazm oluşturabilen ilaçlar sorunu daha da ağrılaştırabilirler.
TANI
Parmaklarda beyazlaşma, morarma ve kızarma şeklinde renk değişiklikleri olan hastalarda tanı kolaylıkla konulabilir. Ancak hastalıklara bağlı Raynaud fenomeninin hiçbir hastalığa bağlı olmayan şeklinden ayırt edilmesi zordur. Bunun için bazı kan testleri, parmaklarda kan basıncının ölçümü ve soğukta parmak kan akımının ölçümü gibi testler yapılmaktadır.
TEDAVİ
Raynaud femomeninin gelişiminin engellenmesi ne yazık ki mümkün değildir. Hastaların hayat tarzlarında yapacakları bazı değişiklikler yaralı olabilir:
Kendilerini sıcak tutmaları, Soğuk havalarda el ve ayaklarını eldiven yada çoraplarla sıcak tutmaları Ellerini soğuğa maruz bırakmamaları, El ve ayaklarını travma ve enfeksiyondan sakınmaları Sigara içmemeleri ve sigara içilen ortamlarda bulunmamaları, Raynaud fenomenine yol açabilecek ilaçları kullanmamaları.tavsiye edilir. Bu yöntemlerle hastaların yarıya yakınında şikayetler önemli ölçüde hafifler yada düzelir. Diğer hastalarda ise ilaçlar (kalsiyum kanal bloküleri ve prostaglandinler) yarar sağlayabilir.
Daha ileri şikayeti olan hastalarda damarlarda spazmı sağlayan sempatik sinirler sempatektomi ile kesilebilse de, bu yöntemin sağladığı fayda geçicidir.