VİRANŞEHİR'İN TARİHÇESİ:
Viranşehir, Sümer, Hitit ve Asurlular döneminde "TİLLA, TELLA, TİLLİ" Romalılar döneminde "CONSTANTİNA" , İslam Uygarlığı döneminde ise "TELL-MEVZELAHT, TEL-MEVZEN , TEL-MUZİN , TİLMUZ ve ÖRENŞEHİR " isimlerini alan şehir, tarihte çok yıkılıp yakıldığı için şehre harap anlamına gelen "VİRAN" kelimesi eklenerek "VİRANŞEHİR" ismini almıştır.
Uzun bir süre İlçe statüsünde kalan Viranşehir, kısa bir süre nahiye olduysa da,1908 yılında tekrar İlçeye dönüştürülmüş ve 1924 yılından beri Şanlıurfa'ya bağlı bulunmaktadır
Eski bir Hitit şehri olan Viranşehir M.Ö.2750 yılından itibaren tarih sahnesinde yerini almıştır. İlçenin tarihi her ne kadar M.Ö.2500-3000 yıllarına kadar inmekteyse de çok verimli ovası ve bulunan yeni mezar taşları dikkate alındığında, ilçe tarihinin ilk insanların tarihine kadar uzanacağı tahmin edilmektedir. Viranşehir, tarihi ipek yolunun üzerinde yer alışı ve çok verimli bir ovaya sahip olması nedeniyle ticaret ve tarım alanında yukarı Mezopotamya'nın önemli bir merkezi olmuştur. Bu yüzden birçok saldırılara, istilalara maruz kalmıştır.
M.Ö.1900 yıllarında Viranşehir'i bir Hitit şehri olarak görüyoruz. Hititler, bu şehri Asurilere bağlı beyliklerin elinden almıştır. Burası bir ara Lidya Kralı Krezos'un idaresinde kaldı. Şehir M.Ö.4.asırda tekrar Hitit imparatorluğuna dahil edildi. Arzana adlı bir beyliğin hükümet merkezliğini de yapan Viranşehir, M.Ö.1115'te Asurluların eline geçti. Asurlular Sami kökenli bir milletten oluşmakta idi. Daha sonra Viranşehir, İranlıların egemenliğine girer (M.Ö.521-485). Makedonyalılar (M.Ö.336-323) ardından da Selefkosları ve nihayetinde Romalıları (M.Ö.173) Viranşehir'de görüyoruz. Özetle şehir, milattan önceki tarihinde Hurri-Mitanni, Asur, Arami, Med, Pers, Keldani ve Roma (Bizans) medeniyetlerini gördü. M.S.623'ten sonra Viranşehir, İslam ordularının Komutanı Ganem tarafından fethedilir. Viranşehir, bir ara Hamdanilerin eline geçtiyse de (M.S.873) Abbasiler, Mü'tezit komutasında tekrar Viranşehir'i fetheder. (M.S.894) Melikşah zamanında Selçuklular Devletine bağlanan Viranşehir zaman zaman Bizans, Selçuklu, Arap, İran ve Artuklular arasında el değiştirmiştir. M.S.1071 'de Selçuklular, 1108'de Mardin Artukluları, 1202'de Musul Atabeyi Nurettin Zengi tarafından fetih edilir.
13. yüzyılda Hülagular'ın işgali başlar (1258). 1367 yılı Artuklular'ı Viranşehir'de görüyoruz. 1400'de Timur, Viranşehir'i işgal eder ve Şehri taş üstünde taş kalmayacak şekle yıkar. Çünkü Timur tarihin en büyük katliamını burada yapmıştır. Viranşehir, daha sonra Akkoyunlu, Karakoyunlu, Arap ve İranlıların (Sasaniler) arasında el değiştirdikten sonra 1516 yılında Osmanlı egemenliği altına girmiştir. Kanuni Sultan Süleyman zamanında şehir, (1535 ) Diyarbakır'a bağlı mutasarrıflık olarak yönetilmiştir. IV. Murat'ın Irakeyn seferini yaptığı sırada buradan geçerken Eyyüp Peygamberin mezarını rüyasında görmesi üzerine padişah tarafından Eyyüp Peygamberin mezarı şimdiki Eyyüpnebi adı verilen Beldede bulduruldu. 1890 yılına kadar devam eder.Sultan II.Abdulhamid'in tahta geçmesi ve IV.Ordu Komutanı Maraşal Zeki Paşa ve Valilerin aşiret reisleri ile kurdukları yakın ilişkiler sonucu 1890 yılından itibaren "Hamidiye Alayları" kurulmaya başlamıştır.Viranşehir çevresinde önemli bir nüfusa sahip olan Milli aşireti reisi İbrahim Paşa himayesindeki güçlerle Hamidiye alaylarına katılarak Milli Aşireti aşireti gönüllü olarak Balkan savaşlarına katılmıştır.1919 yılına gelindiğinde Viranşehir'de bulunan ve Hamidiye Alaylarından oluşan IV.tümen Kafkas cephesine kaydırılmıştır.
Fransızların Urfa'nın işgalini fırsat bilen Milli Aşireti yeni kurulan TBMM 'ne karşı isyan başlatmış, bu isyan 8 Haziran 1920 yılında Viranşehir'de bastırılmıştır.
VİRANŞEHİR YETALTI ŞEHİRLERİ
örnek yeraltı şehri:
Şanlıurfa Viranşehir ilçesinde bulunan yeraltı şehri, bir hötüğün içerisinde doğal yaşam alanı olarak düzenlenmiş. Gizli bir girişten sonra kapatıldığında dışarından fazla fark edilmeyececek şekilde düzenlenmiş bir şehir.
VİRANŞEHİR YERALTI ŞEHİRLERİ FOTO GALERİSİ İÇİN TIKLAYNIZ!..