Meclis’e sunulan uyum yasası tasarısına göre Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvurular 23 Ağustos 2012 tarihinden sonra başlayacak. Mahkemeye başvuru için bireyler kaç lira harç ödenecek?
Bireysel başvuru hakkını kötüye kullanan yargılama giderini de ödeyecek. Yılda ortalama 40-50 bin arasında bireysel başvuru bekleniyor.
ANAYASA Mahkemesi’ne bireysel başvuru paralı olacak ve başvuran 150 lira harç ödeyecek. Mahkeme, bireysel başvuru hakkını kötüye kullanana yargılama giderini ödetecek.
Anayasa Mahkemesi Raportörü Yardımcı Doç. Dr. Ali Rıza Çoban, bireysel başvurunun tartışıldığı sempozyumda, yılda 40-50 bin bireysel başvuru yapılabileceği tespiti yapmıştı. Mahkemedeki iş yükü artışı dikkate alınarak raportörlerin yanında raportör yardımcılığı kadrosu ve dışarıdan sözleşmeli personel çalıştırma yolu açıldı. Uyum yasası tasarısıyla mahkemeye 302 raportör ve raportör yardımcısı kadrosu verildi. Bireysel başvuruyla ilgili maddelerin yürürlüğe girmesi, altyapı hazırlıkları da dikkate alınarak 1 yıl ertelendi.
23 Ağustos 2012’de başlayacak bireysel başvuru kapsamındaki haklar şöyle: “Yaşama hakkı, işkence yasağı, kölelik ve zorla çalıştırma yasağı, özgürlük ve güvenlik hakkı (uzun tutuklama), adil yargılanma hakkı, cezaların yasallığı, özel hayatın ve aile hayatının korunması, düşünce, vicdan ve din özgürlüğü, ifade özgürlüğü, dernek kurma ve toplantı özgürlüğü, evlenme hakkı.”
AİHM modeli inceleme
Anayasa Mahkemesi, bireysel başvuruları Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) modelindeki gibi 2 aşamalı inceleyecek. Öncelikle başvurunun “kabul edilebilirliğine” karar verilecek. “Kabul edilemezlik” kararı kesin nitelik taşıyacak. Türk vatandaşlara, anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlükleri, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS), Türkiye’nin taraf olduğu protokoller kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda bulunabilecek. Herkes bulunduğu yerde mahkemelere veya yurt dışında temsilcilikler aracılığıyla bireysel başvuru yapabilecek.
İhlale neden olduğu ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal için kanunda öngörülmüş idari ya da yargısal başvuru yollarının tamamının bireysel başvurudan önce tüketilmiş olması gerekecek. Anayasa Mahkemesi’nin bireysel başvuruyu ret kararı AİHM’ye gidilmesini engellemeyecek. Yasama işlemleri ile düzenleyici idari işlemler aleyhine doğrudan bireysel başvuru konusu edilemeyecek. Anayasanın yargı denetimi dışında bıraktığı işlemlere karşı da bireysel başvuru yolu kapalı.
Yargıtay-Danıştay’a iptal
Başvuruları 1 başkanvekilinin başkanlığında 7 üyeden oluşan bölümler karara bağlayacak. CMK’ye aykırı haksız ya da uzun tutuklama nedeniyle yapılan bir başvuruda tahliye kararı da verilebilecek. Mahkemenin, Yargıtay ve Danıştay kararları dahil tüm mahkeme kararlarını iptal yetkisi var. Anayasa Mahkemesi Başkanı tarafından üyenin soruşturulması için oluşturulan soruşturma kurulu, CMK’deki yetkilerle birlikte telefon dinleme yetkisini kullanabilecek. Yüce Divan’da görevleriyle ilgili suçlardan yargılanacak olanlara TBMM Başkanı ile Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava kuvvetleri komutanları ile Jandarma Genel Komutanı eklendi. Oya Armutçu / HÜRRİYET