Osmanlı döneminde 1820 yılında yöredeki göçebe aşiretlerin yerleşmesiyle “Karacurun” adıyla kurulan köy sonraki yıllarda başka aşiretlerin de gelmesiyle gelişmiş ve 1926 yılında 877 Sayılı Kanunla Şanlıurfa’ya bağlanarak “HİLVAN” adını almış ve İlçe merkezi olmuştur. Arapça asıllı bir kelime olan Hilvan’ın sözlük anlamı ‘Bağış’ olup Meyveleriyle ünlü belde anlamına da gelmektedir İlçe merkezinin içme suyu şebekesi ve imar planı 1958 yılında yapılmıştır..
Hilvan’ın bazı köylerinde höyüklere rastlanılmaktadır. Bu höyüklerin arasının ova şeklinde olması nedeniyle çevre emniyetinin sağlanması amacıyla gözetleme yeri olarak yapıldığı sanılmaktadır.