Özellikle Tedaşın özelleştirilmesiyle toplumda önemli oranda yaşanan gerilimler, İlçelerde kitlesel protesto eylemleri, yol kesmeler, çeşitli kurumlara yönelik saldırılar ve trafo patlamaları sonucu ölen ve yaralanan insanlar, Ramazan günü ikide bir kesilen elektrikler. tüm bu durum Şanlıurfa'da ciddi bir toplumsal gerginlik kaynağı olarak gören Şanlıurfa Sosyoloji Derneği toplumsal hayatı olumsuz etkileyen elektrik sorununu masaya yatırdı.
Elektrik Elektronik alanında teknik eğitime sahip kurucu yönetim kurulu üyesi Mehmet AKBAŞ tarafından hazırlanan konuyla ilgili raporu sizlerle paylaşıyoruz.
İŞTE O RAPOR!..
ŞANLIURFADA ELEKTRİK KESİNTİLERİNİN NEDENLERİ VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
Bilindiği gibi Elektrik Üretim Anonim Şirketi (EÜAŞ), DEDAŞa yüzde sıfır kayıpla elektrik vermektedir. Bu Elektrik Enerjisi Son kullanıcıya gelene kadar iletim ve dağıtım hatlarından (demir ve fukolt kayıplar) dolayı yaklaşık %7 lik bir kayıp oluşuyor. DEDAŞ yaklaşık % 7lik bu kayıbı kaçak kayıp olarak değerlendirip tüketiciye yansıtmaktadır. Hâlbuki kaybın nedeni ise Havai hatlardan ve iletim hatlarının modernize olmamasından kaynaklanıyor. Bu sorumluluk DEDAŞa ait. Hatlar yeraltına alınırsa bu kayıp oldukça azalacaktır. Şehir merkezinin birçok yerinde iletim direklerle yapılıyor bu da DEDAŞın kendi kaybını artırması anlamına geliyor. Şirket kendi sorumluluğunu yerine getirmediği için vatandaş fatura üzerinden cezalandırılıyor.
Elektrik kesintilerinin bir diğer nedeni ise trafoların yetersizliği, ring hatlarının düzenli olmaması ve hat bakımlarının düzenli yapılmamasıdır. Önemli bir diğer neden kağıt üzerinde her türlü ihtiyaç ve bakımın yapılmış görünmesidir. Oysa gerçekte önemli derecede trafo ve şebeke hatlarının modernize edilmediği ve bakımların yapılmadığı anlaşılmaktadır. Kamu mercilerinin bunu denetlemesi ve gereğini yapması gerekir.
Havaların ısınması ile yağlı çalışan trafolarda aşırı yükleme olduğundan patlamalar olabiliyor. Bunun yerine Mono blok yani hücre tipi trafolar kullanılması felaketleri önleyecektir.
Son dönemde elektrik kurumunun özeleşmesiyle kamu yararı yerini ticari düşünceye bırakmış durumdadır. Aldığımız duyulara göre yeni abonelerden hiçbir mühendislik projesi istenmeden ve abonelik yapılmaktadır. Bu hem iş güvenliğine uygun değil hem de hatlarda dengesizliğe neden oluyor.
Özelleşmeyle birlikte tahsilat politikaları çatışmaların önemli bir kaynağıdır. Halkı anlamak, vergi vermeye alıştırmak bir süreci gerektirmektedir. Oysa şirket kaba bir cezalandırma mantığıyla ya elektriği kesmekte ya da ara ara elektrik vermektedir. Bu Ramazan ayında önemli bir stres ve baskı sebebi olmakta şiddete davetiye çıkarmaktadır. Bunun yerine STK ve kanaat önderleriyle işbirliği yapılarak uzun vadeli bir planlama ile bir kültür pratiği oluşturulmalıdır.
Kayıp ve kaçak konusunda öneli bir alan tarımsal ve ticari abonelerdir. Buraların yeterince denetlenmemesi ve tahsilat yapılamaması sorunu derinleştirmektedir. İlgili bakanlıkların bu tür yererle ilgili farklı politikalar ve tahsilat yöntemleri geliştirmesi gerekir.
Sonuç olarak sorun bir toplumsallaşma sorunudur. Vatandaşların vergi verme alışkanlığını geliştirme, sosyal bir aidiyet hissetmesi için belirli bir süre elektrik fiyatlarının bölgesel koşullara göre tanzim edilmesi, DEDAŞın şehir merkezindeki tüm hatları yeraltına alması, elektrik dağıtım tesislerinin modernizasyonu için gerekli olan bakım-onarım faaliyetlerinin ciddi yapılması, yanı sıra alternatif enerji kaynaklarının teşviki özellikle de güneş enerjisine yönelik yatırımların desteklenmesi sorununu çözülmesi için önemli adımlardır
