Peki uzayda gerçekten sesleri duymak mümkün mü? İşte cevabı
Sinema salonlarında gayet doğal olgu gibi seyrettiğimiz bilim kurgu filmlerinde şahit olduğumuz, uzaydaki savaşlar ve sesli uyarılar gerçekte yaşanabilir mi?Uzayda ezan sesi iddiaları bilimsel olarak mümkün mü?
Sinema salonlarında oturup en son çıkan bilin kurgu filmini izliyor ve perdede yoğun uzay savaşlarının gerçekleştiği görüntülere şahit oluyoruz.
Salondaki hoparlörlerden gelen seslerde öteki dünyaların gürültüleri, uzay araçlarının motor sesleri ve iniltiler geliyor
Enerjili lazer silahları vızıltılarıyla ve uzay gemilerinin sağda solda patlamaları ile koltuğunuzu sallıyor.
Hepimiz bu tecrübelerin görme ve işitme duyularımıza zaman zaman ağır geldiğine de şahit oluyoruz.
Ama eğer gerçekten kişi uzayda bu savaşı izleme imkânı bulsa idi acaba orada o seslerden herhangi birini duyabilir miydik?
UZAYDA DUYMAK MÜMKÜN MÜ?
Eğer bilimkurgu filmlerine bu soruların cevabı için başvurursak çelişkili sonuçlara varmak mümkün.
Örneğin ‘Alien' filminin sloganı ‘uzayda sizi kimse duyamaz' idi. Kısa ömürlü TV dizisi Firefly'da uzaydaki dış mekan çekimleri için ses efektleri kullanmaktan kaçınılmıştı
Ama Yıldız Savaşları ve Uzay Yolu gibi dizilerin onlarca sahnesinde dış mekân çekimlerinde eylem ile hoşa giden ses efektleri birleştirilerek kullanıldı.
Peki biz hangi kurgusal evrene inanacağız? Eğer geçmişte söylenenler sıkıştırılarak saklanmışsa duymamak mümkün mü? Ölüm yıldızlarının yok oluşu acaba tamamen sessiz mi gerçekleşiyor?
HowStuffWorks sitesi ilk elden gözlemlemek ya da sesin uzayda yolculuğunu gözlemlemek üzere bir denek göndermeyi planlanmış ama Maalesef aşırı pahalı olması nedeniyle bu deneyi gerçekleştirememiş. Masrafları karşılamaması için sigortadan da karşılamak mümkün olmamış.Önceki bilimsel gözlemlere güvenerek araştırmak zorunda kalmışlar…
Bu sorunun tam merkezinde 2 önemli faktöre göz atmak gerekiyor. Ses nasıl hareket ediyor ve gerçekte uzaydaki durum ne?
Öncelikle bu bilgileri edinebilmek için insanlar gerçekten uzayda duyabilir mi sorusunu anlatmak gerekiyor.
Ses nasıl yol alır
Ses mekanik dalgalarla hareket eder. Bir mekanik dalga enerjiyi bir yerden bir yere bir vasıta ile hareket ettiren bozanetkendir. Seste bozan etken cisimleri titreştirir. Ve buradaki vasıta birbirine bağlı ve etkileşimli parçacıkların serisi olabilir.
Bu sesin gaz, sıvı ve katıya doğru yol alabilmesi anlamına geliyor.. Örnek bir olay olarak bir çanı incelediğinizde; zili çaldığınızda çan titreşir bunun anlamı zilin içeri ve dışarı doğru hızla esnemesidir.
Zil dışarı doğru hareket ettiğinde hava parçacıklarını iter. Ve o parçacıklarda hemen kendinden sonrakileri iter ve bu böyle silsile halinde devam eder.Yine çan içeri doğru hareket ettiğinde birleşik hava partiküllerini çeker Bu çekme ve itme modeli ses dalgasıdır. Titreşen zil orijinal bozan etkendir ve hava parçacıkları da vasıtadır.
Ses hareketli hava ile sınırlı değildir. Kulağınızı masa gibi katı bir nesneye bastırın ve gözlerinizi kapatın. Herhangi birine masaya parmağı ile vurmasını söyleyin, bu vuruşlar ilk bozan etken haline gelir. Her buruş masaya doğru bir titreşim gönderir. Ve masadaki parçacıklar birbiri ile çarpışır ve ses için araç haline gelir.
Masadaki parçacıklar masa ve kulak zarı arasındaki havadaki parçacıklarla çarpışır. Dalga bir araçtan diğer araca hareketi aktarma olarak adlandırılır Havadaki parçacıklar kulak zarı ile çarpışır. Bu benzeri titreşimler kulakta birçok yapıda meydana gelir. Beyin bu titreşimleri ses olarak yorumlar. Böylece tüm işlem sorunsuz gerçekleşir. Dolayısıyla ses hareket edebilmek için fiziksel araca ihtiyaç duyar.
Buraya kadar zaten sorunun cevabına dair bir takım bulgulardan bahsedildi. Bu süreçten sonrası yani dünya atmosferinin dışındaki alan uzay olarak tanımlanıyor. Uzayın bir vakum olduğunu büyük olasılıkla duymuşsunuzdur. Gerçek anlamda vakum, maddenin varlığının olmaması demektir.
Peki uzay nasıl vakum olabilir
Uzay yıldızları, gezegenleri, astroitleri, uyduları kuyruklu yıldızları içerir ve kozmik nesneler olarak da isimlendirir.
Bunlar birçok madde anlamına gelmiyor mu? Peki uzay bu kadar hacimli nesneleri barındırırken nasıl vakum olarak adlandırılabilir?
Nedeni ise uzayın büyüklüğüdür. Aslında bu nesneler arasında milyonlarca mil boşluk mevcut. Bu boş olan uzay –bazen yıldızlararası uzay olarak da adlandırılır- pratikte tüm maddelerden yoksundur ve bu yüzden etkili bir vakumdur.
Ses dalgaları yalnızca maddelere doğru hareket eder.Yıldızlararası boşlukta hiçbir madde yoktur ve bu yüzden ses hareket edemez. Parçacıklar arasındaki mesafe çok büyük olduğu için hiçbir zaman birbirleri ile çarpışmazlar.Dolayısıyla Ölü yıldız patlamasında ön koltukta yer alsanız da her şeyi duymanız mümkün değildir.
Hakan Göksel / Haber7
