TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu, Şırnak'ın Uludere ilçesi yakınlarındaki Irak topraklarında 28 Aralık 2011'de düzenlenen
hava operasyonu sonucu 34 vatandaşın hayatını
kaybettiği olaya ilişkin hazırlanan Uludere Raporu'nu, oyçokluğu ile kabul
etti.
hava operasyonu sonucu 34 vatandaşın hayatını
kaybettiği olaya ilişkin hazırlanan Uludere Raporu'nu, oyçokluğu ile kabul
etti.
Uludere Alt Komisyonu'nun hazırladığı rapor üzerinde konuşan AK Parti
Ankara Milletvekili Ülker Güzel, devletin bilerek, isteyerek hiçbir vatandaşını
öldüremeyeceğini belirterek, ''Evet, bu konuda acımız vardır. Ancak bilerek,
isteyerek böyle bir öldürme olayı hiçbir zaman olamaz'' dedi.
Ankara Milletvekili Ülker Güzel, devletin bilerek, isteyerek hiçbir vatandaşını
öldüremeyeceğini belirterek, ''Evet, bu konuda acımız vardır. Ancak bilerek,
isteyerek böyle bir öldürme olayı hiçbir zaman olamaz'' dedi.
MHP Kayseri Milletvekili Yusuf Halaçoğlu, Heron görüntülerini izleyen
herkesin, bu grubun terörist olmadığını anlayabileceğini ifade ederek, ''Çünkü
birinci bombadan sonra dağılmadı, kümelendiler. Terörist olsaydı mevzi alırdı.
Bunu Genelkurmay yetkilileri anlamadı mı?'' diye konuştu.
herkesin, bu grubun terörist olmadığını anlayabileceğini ifade ederek, ''Çünkü
birinci bombadan sonra dağılmadı, kümelendiler. Terörist olsaydı mevzi alırdı.
Bunu Genelkurmay yetkilileri anlamadı mı?'' diye konuştu.
Halaçoğlu, Uludere'deki olayla ilgili olarak Genelkurmay Başkanı'nın
dinlenmesi gerektiğini, çünkü sınır dışı bir operasyonun mutlaka Genelkurmay'ın
emriyle gerçekleştirilebileceğini söyledi.
dinlenmesi gerektiğini, çünkü sınır dışı bir operasyonun mutlaka Genelkurmay'ın
emriyle gerçekleştirilebileceğini söyledi.
AK Parti Adıyaman Milletvekili Mehmet Metiner, muhalefete, ''Uludere gibi
olayların bir daha yaşanmasını istemiyor musunuz? O zaman bu yeni sürece destek
verin. Birbirimizle helalleşmeden, affetmeden nasıl samimiyetimizi sağlayacağız.
Kardeşlerin birbiriyle vuruşmayacağı yeni bir süreç başlatalım. İnsanların
'silah bırakmak istiyorum' dediği bir süreçte, bu sürece destek olmak lazım.
Gelin bir daha hiç kimsenin ölmeyeceği yeni bir süreç başlatalım'' diye
seslendi.
olayların bir daha yaşanmasını istemiyor musunuz? O zaman bu yeni sürece destek
verin. Birbirimizle helalleşmeden, affetmeden nasıl samimiyetimizi sağlayacağız.
Kardeşlerin birbiriyle vuruşmayacağı yeni bir süreç başlatalım. İnsanların
'silah bırakmak istiyorum' dediği bir süreçte, bu sürece destek olmak lazım.
Gelin bir daha hiç kimsenin ölmeyeceği yeni bir süreç başlatalım'' diye
seslendi.
Komisyonun mahkeme olmadığını belirten Metiner, raporda eleştirilecek bir
taraf olmadığını söyledi.
taraf olmadığını söyledi.
-''Onları Silivri'ye tıktığımız zaman itiraz ediyorsunuz''-
CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu, ''Türkiye bir hukuk devleti
olacaksa, bu tarihi fırsatı kaçırmamalıyız'' dedi.
olacaksa, bu tarihi fırsatı kaçırmamalıyız'' dedi.
Kararlılıkla bu olayın üstüne gidilmediğini iddia eden Tanrıkulu,
''Genelkurmay yetkililerini neden buraya çağırmıyoruz, buna yetkimiz yok mu?''
diye sordu. Bunun üzerine Metiner, ''Onları Silivri'ye tıktığımız zaman itiraz
ediyorsunuz'' diye laf attı.
''Genelkurmay yetkililerini neden buraya çağırmıyoruz, buna yetkimiz yok mu?''
diye sordu. Bunun üzerine Metiner, ''Onları Silivri'ye tıktığımız zaman itiraz
ediyorsunuz'' diye laf attı.
Raporun kabul edilmeyerek yeni bir rapor yazılabileceğini ifade eden
Tanrıkulu, ''Genelkurmay yetkililerini çağıralım, onları dinleyelim'' diye
konuştu.
Tanrıkulu, ''Genelkurmay yetkililerini çağıralım, onları dinleyelim'' diye
konuştu.
''Bunun sorumlusu kimse mutlaka ama mutlaka Türkiye'de veya uluslararası
mahkemelerde yargılanacaktır. Başbakan da olsa, Milli Savunma Bakanı da olsa
kuvvet komutanı da olsa yargılanacaktır'' diyen Tanrıkulu, olayın yeniden
soruşturularak sürece destek olunabileceğini belirtti. Tanrıkulu, ''Komisyonlar
kurulsun deniliyor ama var olan komisyon çalışmıyor, o zaman biz bu süreci nasıl
yürüteceğiz?'' dedi.
mahkemelerde yargılanacaktır. Başbakan da olsa, Milli Savunma Bakanı da olsa
kuvvet komutanı da olsa yargılanacaktır'' diyen Tanrıkulu, olayın yeniden
soruşturularak sürece destek olunabileceğini belirtti. Tanrıkulu, ''Komisyonlar
kurulsun deniliyor ama var olan komisyon çalışmıyor, o zaman biz bu süreci nasıl
yürüteceğiz?'' dedi.
Tanrıkulu, ''Bu olay Kürtler bakımından bir dönüm noktasıdır, duygu
kopukluğu yaşanmıştır. Başkasının tavuğu olsa özür dilersiniz ama 34 tane
yurttaş ölmüş, 'gerekirse özür dileriz' deniliyor. Tarih bu raporun altına imza
atanları bir yere kaydeder'' dedi.
kopukluğu yaşanmıştır. Başkasının tavuğu olsa özür dilersiniz ama 34 tane
yurttaş ölmüş, 'gerekirse özür dileriz' deniliyor. Tarih bu raporun altına imza
atanları bir yere kaydeder'' dedi.
-''1 Mart 2013 bizim için milat''-
BDP Muş Milletvekili Sırrı Sakık, ''Helalleşmeye buradan başlayabiliriz''
dedi.
dedi.
AK Parti'li bir milletvekilinin ''Bu devlet cinayet işlemedi'' dediğini
anımsatan Sakık, ''Böyle bir komisyondan, bu anlayıştan nasıl bir hakkaniyet
çıkar?'' ifadesini kullandı.
anımsatan Sakık, ''Böyle bir komisyondan, bu anlayıştan nasıl bir hakkaniyet
çıkar?'' ifadesini kullandı.
Sakık, yakın tarihte bile Bolu'dan ve Kayseri'den gelen tugay
komutanlıklarının denetiminde 3 bin 500 köyün yakıldığını iddia ederek, ''Burada
bir özür çok mu acaba? Artık helalleşmeden bahsediyoruz, artık karanlık
dönemleri geride bırakmak istiyoruz. İsrail özür diledi, hepimiz mutlu olduk,
bizim beklentimiz de özürdür. AK Parti CHP'yi eleştiriyor. Peki CHP'yi
eleştirenler kendi iktidarları döneminde olan bir olaydan dolayı halktan bir
özürü niye esirgiyorlar?'' dedi.
komutanlıklarının denetiminde 3 bin 500 köyün yakıldığını iddia ederek, ''Burada
bir özür çok mu acaba? Artık helalleşmeden bahsediyoruz, artık karanlık
dönemleri geride bırakmak istiyoruz. İsrail özür diledi, hepimiz mutlu olduk,
bizim beklentimiz de özürdür. AK Parti CHP'yi eleştiriyor. Peki CHP'yi
eleştirenler kendi iktidarları döneminde olan bir olaydan dolayı halktan bir
özürü niye esirgiyorlar?'' dedi.
Sakık, 1 Mart 2013 tarihinin kendileri için yeni bir milat olduğunu
söyledi.
söyledi.
-''Komisyon, yürütülen siyasete göre kararlar oluşturuyor'-
Mardin Bağımsız Milletvekili Ahmet Türk, geçmişte, kısa bir dönemde olsa
İnsan Hakları Komisyon başkanlığı yaptığını anımsatarak, ''O zaman SHP
grubundaydım. O zaman partimin kararına rağmen, vicdanıma göre hareket ettim,
türbanla ilgili çalışmalar yaptım. Partimle karşı karşıya geldim ama vicdanımı
dinledim, bugün de vicdanımızla hareket etmeliyiz'' dedi.
İnsan Hakları Komisyon başkanlığı yaptığını anımsatarak, ''O zaman SHP
grubundaydım. O zaman partimin kararına rağmen, vicdanıma göre hareket ettim,
türbanla ilgili çalışmalar yaptım. Partimle karşı karşıya geldim ama vicdanımı
dinledim, bugün de vicdanımızla hareket etmeliyiz'' dedi.
Türk, 1992'de yılındaki komisyon üyelerinin, ''Biz devletten yana mı yoksa
teröristten yana mı olacağız?'' dediklerini ifade ederek, ''Bu alışkanlığın
bugün de değişmediğini görüyoruz. Komisyon vatandaşları devletin haksızlığına
karşı korumakla görevlidir. Ancak komisyon, yürütülen siyasete göre kararlar
oluşturuyor'' diye konuştu.
teröristten yana mı olacağız?'' dediklerini ifade ederek, ''Bu alışkanlığın
bugün de değişmediğini görüyoruz. Komisyon vatandaşları devletin haksızlığına
karşı korumakla görevlidir. Ancak komisyon, yürütülen siyasete göre kararlar
oluşturuyor'' diye konuştu.
Raporun toplumun vicdanında aklanmadığını iddia eden Türk, ''Tarihi bir
süreçten geçiyoruz. Biz bu dönemi çok önemsiyoruz. Bugün sürdürülen siyasetin,
barış, kardeşlik ve bütünleşme adına başarıya ulaşması için hepimizin ortaya bir
çaba koyması gerekiyor'' dedi.
süreçten geçiyoruz. Biz bu dönemi çok önemsiyoruz. Bugün sürdürülen siyasetin,
barış, kardeşlik ve bütünleşme adına başarıya ulaşması için hepimizin ortaya bir
çaba koyması gerekiyor'' dedi.
BDP Mersin Milletvekili Ertuğrul Kürkçü, ''O işin başındaki insanı yargının
önüne götürecek cesareti, cüreti göstermeliyiz. O katili yargı önüne
götürdüğünüz zaman, Türkiye'nin en güçlü siyasetine sahip olabilirsiniz.
Katiller bulunmadığı sürece Roboski'li annelerin yası bitmeyecek'' görüşünü
savundu.
önüne götürecek cesareti, cüreti göstermeliyiz. O katili yargı önüne
götürdüğünüz zaman, Türkiye'nin en güçlü siyasetine sahip olabilirsiniz.
Katiller bulunmadığı sürece Roboski'li annelerin yası bitmeyecek'' görüşünü
savundu.
CHP Ankara Milletvekili Levent Gök, ''Bu olaydan siyasi çıkar sağlıyor''
şeklinde eleştirildiğini anımsatarak, ''Siyasi rant sağlama iddialarını elimin
tersiyle itiyorum. Aylardır didiniyorum komisyon bu raporunu hazırlasın diye''
dedi.
şeklinde eleştirildiğini anımsatarak, ''Siyasi rant sağlama iddialarını elimin
tersiyle itiyorum. Aylardır didiniyorum komisyon bu raporunu hazırlasın diye''
dedi.
-''Hepimiz tarih önünde hesap vereceğiz''-
Eleştirileri yanıtlayan Uludere Alt Komisyonu Başkanı, AK Parti Ordu
Milletvekili İhsan Şener, vicdanen rahat olduğunu söyledi.
Milletvekili İhsan Şener, vicdanen rahat olduğunu söyledi.
Bir şeyi saklamak, üstünü örtmek gibi çabaları olmadığını ifade eden Şener,
''Huzurlu bir ortamın oluşmasına hepimizin katkı vermesi gerekir. Biz raporu
hazırlarken, ne AK Parti grubundan ne de Hükümetten herhangi bir baskı ve
yönlendirme görmedik'' dedi.
''Huzurlu bir ortamın oluşmasına hepimizin katkı vermesi gerekir. Biz raporu
hazırlarken, ne AK Parti grubundan ne de Hükümetten herhangi bir baskı ve
yönlendirme görmedik'' dedi.
''Hepimiz tarih önünde hesap vereceğiz tabi ki'' diyen Şener, ''Bu bir
fotoğraftır. Burada ihmal, kasıt unsuru varsa bunun ortaya çıkmasına hukuken
yetkili olan yer, adalet mekanizmasıdır. Biz burada yargılamada bulunamayız öyle
bir cümle kuramayız'' diye konuştu.
fotoğraftır. Burada ihmal, kasıt unsuru varsa bunun ortaya çıkmasına hukuken
yetkili olan yer, adalet mekanizmasıdır. Biz burada yargılamada bulunamayız öyle
bir cümle kuramayız'' diye konuştu.
Komisyon Başkanı Ayhan Sefer Üstün de raporun bazı konulara cevap
verdiğini, bazılarına ise vermediğini söyledi.
verdiğini, bazılarına ise vermediğini söyledi.
Raporu Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı'na göndereceklerini belirten
Üstün, ''Bizim görevimiz yargıya ışık tutmaktır, 'suçlu budur' değerlendirmesini
yapamayız. Eskiden bu konuların konuşulması dahi mümkün değildi, ama geldiğimiz
nokta ortada'' dedi.
Üstün, ''Bizim görevimiz yargıya ışık tutmaktır, 'suçlu budur' değerlendirmesini
yapamayız. Eskiden bu konuların konuşulması dahi mümkün değildi, ama geldiğimiz
nokta ortada'' dedi.
Uludere alt komisyonu raporu, müzakerelerin ardından, CHP ve BDP'nin
muhalefetiyle oyçokluğu ile kabul edildi.
muhalefetiyle oyçokluğu ile kabul edildi.
-Raporda özetle neler yer alıyor?-
Komisyonun kabul ettiği Uludere Raporu, 84 sayfadan oluşuyor. Raporda öne
çıkan başlıklar şöyle:
çıkan başlıklar şöyle:
-Olayın kasten yapıldığına yönelik herhangi bir delil elde
edilememiştir.
edilememiştir.
-İHA görüntülerinde yalnızca insan, hayvan ve araç ayrımı yapılabilmekte,
sadece İHA görüntülerine dayanarak terörist ya da sivil ayrımı yapmak mümkün
değildir.
sadece İHA görüntülerine dayanarak terörist ya da sivil ayrımı yapmak mümkün
değildir.
-Grubun terörist grup olup olmadığı hususunu teyit etmek için yeterli zaman
olduğu halde bu imkan iyi değerlendirilememiştir.
olduğu halde bu imkan iyi değerlendirilememiştir.
-Askeri yetkililer; topçu atışına rağmen grubun dağılmaması, yürüyüşüne
devam etmesi, ilk bombalamadan sonra arkadaki grubun dağılmamış olması, gruptaki
insan sayısı ile katır sayısının yakın olması gibi verilerin grubun terörist
grup olduğu yönündeki kanaatlerini pekiştirdiğini beyan etti.
devam etmesi, ilk bombalamadan sonra arkadaki grubun dağılmamış olması, gruptaki
insan sayısı ile katır sayısının yakın olması gibi verilerin grubun terörist
grup olduğu yönündeki kanaatlerini pekiştirdiğini beyan etti.
-Sınır hattının muhafazası için sınırın düz kısımlarında kafes tel, dikenli
tel, duvar gibi fiziksel engeller yapılmalı, dağlık kısımlarda ise elektronik
gözetleme sistemleri oluşturulmalı.
tel, duvar gibi fiziksel engeller yapılmalı, dağlık kısımlarda ise elektronik
gözetleme sistemleri oluşturulmalı.
-Şırnak'ın 139 kilometrelik sınır hattının 77 kilometresi dağlık araziden
oluşuyor. Üs bölgeleri arasındaki 2.7-5.8 kilometre olan aralıklar, kışın 16.7
kilometreye çıkmaktadır. Bu mesafeler söz konusuyken kaçakçılık ve terör
faaliyetlerine karşı koymak zor.
oluşuyor. Üs bölgeleri arasındaki 2.7-5.8 kilometre olan aralıklar, kışın 16.7
kilometreye çıkmaktadır. Bu mesafeler söz konusuyken kaçakçılık ve terör
faaliyetlerine karşı koymak zor.
-Jandarma İçişleri Bakanlığı ve mülki amirlere karşı sorumluluk taşırken,
kara kuvvetleri unsurları Genelkurmay Başkanlığı'na bağlı olduğu için karar alma
mekanizmasında iki başlılık oluşuyor.
kara kuvvetleri unsurları Genelkurmay Başkanlığı'na bağlı olduğu için karar alma
mekanizmasında iki başlılık oluşuyor.
-Operasyonla ilgili valilikten olur alma işlemi usulen gerçekleştiriliyor,
operasyon başladıktan sonra olur alınıyor.
operasyon başladıktan sonra olur alınıyor.
