Madde Bağımlılığı semineri, Madde Bağımlılığı nedir? bağımlılık nedenleri?

Şanlıurfa Gençlik Hizmetleri ve Spor İl Müdürlüğüne bağlı Yenişehir Gençlik Merkezinde Şanlıurfa Rehberlik Araştırman Merkezi ile ortak yapılan ‘’KEŞKE DEĞİL HAYIR DE ’’ kapsamında madde bağımlılığı, zararları ve tedavi yöntemleri hakkında seminer düzenleyerek çalışanlar ve eğitmenler bilgilendirdi.
Şanlıurfa Rehberlik Araştırman Merkezinden Rehberlik Öğretmenleri Gazi TUNÇ ve Hüseyin BENGİ’nin katıldığı seminerde, uyuşturucu madde, bağımlılık nedenleri ve önleme çalışmaları konularında bilgiler verdi.
Zararlarını görsellerle anlatan uzmanlar, tedavi yöntemleri ve alınması gereken tedbirleri de örneklerle anlattı.
Ardından konu ile ilgili çalışanların ve eğitmenlerin sorularını yanıtlayan uzmanlar, Gençlik merkezlerinin gençler için bir nimet olduğunu hatırlatarak, özellikle parklarda okul önlerinde, bu işi yapan kişilerden uzak durulmasını ve bun kişilerle arkadaşlık yapılmaması gerektiği vurguladı.
YGM Müdürü Hamit DERMAN : “Şanlıurfa Rehberlik Araştırman Merkezi ile ortak olduğumuz yapılan ‘’KEŞKE DEĞİL HAYIR DE ’’ kapsamında madde bağımlılığı, zararları ve tedavi yöntemleri hakkında gençlik merkezimizde seminer düzenledik.Gençlik için önemli bir tehdit durumuna gelen uyuşturucu madde ve zararlı alışkanlıklar konusunda çalışanlarımızı ve gençlik merkezimizde ders veren eğitmenlerimizi bilgilendirdik.Bu tür çalışmalarımız devam edecek.Bu konuda gençlerimiz bilgilendirerek tehlikenin önlenmesi konusunda farkındalık oluşturmak görevlerimiz arasında.” dedi

Madde bağımlısı mısınız, madde bağımlılığından kurtulmak mümkünmü? Neler yapabilirsiniz. İşte madde bağımlılığı ile ilgili her şey.
Madde bağımlılığı tedavisinde birtakım kıstaslara dikkat çeken Yrd. Doç. Dr. Barış Önen Ünsalver, kişinin yaşı, kullandığı maddenin miktarı, süresi gibi etkenlerin önemli olduğunu vurguladı. PSİKOHAYAT’ın son sayısında Bağımlılık ve tedavisine ilişkin değerlendirmelerde bulunan Üsküdar Üniversitesi Feneryolu Polikliniği Psikiyatristlerinden Uzm. Dr. Barış Önen Ünsalver, madde bağımlılığından kurtulmanın yollarını anlattı ve çocuğu madde kullanan ebeveynelere önerilerde bulundu.


BAĞIMLILIKTAN KURTULUN, MADDE BAĞIMLILIĞI NEDİR?

Kişide, beyinde bağımlılık yaratacak bazı maddeler vardır. Kişi bu maddeyi almadığı zaman o maddeye ihtiyaç duyar. Mesela ilk başlarda o maddeyi kullandığında keyif alır, rahatlar, endişesi gider, hoş bir his duyar ve bir süre sonra bu maddeyi tekrar alıp aynı hissi yaşamak ister. Mesela kokain uyarıcı bir maddedir; enerji verir. Kişi kendisini iyi hisseder ve tekrar almaya ihtiyaç duyar. Esrar bazı kişilerde rahatlama ve gevşemeye yol açar. Kişi zaman içerisinde bu maddeyi sık sık tüketme ihtiyacı duyar, aramaya başlar ve madeninin kendisini düşünmeye başlar. Bir süre sonra iki doz alması gerekir çünkü bir doz yetmez, buna tolerans denir. Zaman içerisinde de kullanma sıklığı artar, iki günde bir kullanırken artık her gün kullanmaya başlar. Kişi bu maddeyi almadığı zaman bedeninde birtakım belirtiler başlar; titreme, terleme, konsantrasyon güçlüğü, uyuyamama, öfke gibi…

BAĞIMLILIĞIN TEDAVİSİ VAR

Kişi bu belirtileri ortadan kaldırmak için maddeyi almaya başlar, bu noktada artık bağımlılık gelişmiş demektir.;

UYUŞTURUCU VE UYARICI HAPLAR BİRBİRİNDEN FARKLI MIDIR?

Kokain, ekstazi uyarıcıdır. Kişide canlılık, zihinsel süreçte hızlanmaya neden olur, kişi kendini olduğundan daha güçlü zanneder, gülme krizine girer. Partilerde bu tür hapların kullanılma sebebi, sabaha kadar dans etmesini sağlayacak enerjiyi vermesidir. Uyuşturucu maddeler ise kişide dinginliğe, rahatlamaya belki uyku haline geçmesine neden olabilir. Bunların içerisinde bizim kullandığımız yeşil reçeteli ilaçlar vardır, ki kişiler bunu hastalıktan bağımsız olarak kötüye de kullanabilirler. Esrar uyuşturucu olabileceği gibi bazen kaygıyı artırır ve hareketlenmeye neden olabilir. Gençler uyarıcıları daha çok tercih ederler.

KULLANILAN HER UYUŞTURUCU MADDE AYNI ETKİYİ YAPIYOR MU? KİŞİ UYUŞTURUCU KULLANIMIYLA NE GİBİ ŞEYLER YAŞAYABİLİR?

Kişi kendini olduğundan daha güçlü hissediyor, hayaller görüyor, yaratıcılığı gelişiyor ve bazen de kabuslar görüyor. Bunlar çok kötü halüsinasyonlar olabiliyor, korku hissi çok artabiliyor. Bali de uyuşturucu bir maddedir, bali kullananların bırakmak istemesindeki en büyük faktör ürkütücü halüsinasyonlardır. Uyku hali yapabilir veya kişi, zaman mekanla bağlantısını kaybedebilir.

KİŞİ HER AN MADDEYİ DÜŞÜNÜYORSA MADDE BAĞIMLISI OLMUŞ DEMEKTİR

BİR KİŞİNİN MADDE BAĞIMLISI OLDUĞU NASIL ANLAŞILIR?

Kişi bir maddeyi kullanarak kendini iyi hissedeceğini, o madde olmadan iyi olmayacağını düşünüyorsa, gündelik faaliyetleri sırasında o maddeyi alsam mı almasam mı diye düşünmeye başlamışsa, harcamalarının büyük bir kısmını bu maddeyi almak için kullanıyorsa bağımlı olmuş demektir. Hatta birtakım kişiler madde almak için borçlanır, hırsızlık yapar, bedenini satar. Yasadışı bazı yollara sapma ihtiyacı duyuyorsa veya kişi bu maddeyi almadığında birtakım fiziksel belirtiler gösteriyorsa bu kişinin de bağımlı olduğunu söyleyebiliriz.

MADDE BAĞIMLILIĞININ FİZİKİ VE PSİKOLOJİK NEDENLERİ NELERDİR?

Herkes maddelere bağımlı olabilir. Bağımlı olmak karaktersizlik veya bozukluk değildir. Oysa bunlar kimyasal maddeler ve bizim beynimizin kullandığı kimyasallarla etkileşime giriyorlar. Bu madde kullanıldığında dopamin denilen maddenin vücutta salınımı artıyor bu da bize hoş duygular yaşatıyor. Beyinlerimiz aşağı yukarı aynı, dolayısıyla her fizyolojik ve psikolojik yapıdaki kişi uzun süre madde kullanırsa bağımlı olabilir ama yaş da önemli bir faktör. Bazı kişilik yapıları, psikolojik faktörleri baz alacak olursak madde bağımlılığına daha meyillidir. Anti sosyal kişilikte olanlar bağımlı olmaya daha meyilli olabilirler. Fiziksel faktörlere bakacak olursak, bazı psikiyatrik hastalıklarda madde kullanmaya daha fazla eğilim olabilir. Kişi bunu kendisini tedavi etmek için kullanabilir. Dürtü kontrol problemi olan kişiler veya dikkat eksikliği hiperaktivitesi olan kişiler farkına varmadan bir maddeyi aldıklarında zihinlerinin daha iyi çalıştığını görürler ve maddeye yönelim olabilir.

Ekonomik grubun pek önemi yok, zengin kişilerde daha çok görülürdiye beklenir ama böyle bir şey yok çünkü ucuzdan pahalıyadoğru gidiyor bu maddeler. Her kesimden insan maddeye bağımlıolabiliyor ama uyuşturucu tüccarları açısından genç popülasyonhedef kitle. Genelde iyi yerlerde okuyan, iyi ailelerin çocukları hedefalınıyor. Özellikle ortaokul, lise çağındaki çocuklar riskli.Daha üst düzeydeki kişiler daha pahalı maddeleri tüketiyorlar; kokaingibi, ekstazi gibi… Daha alt seviyedekikişiler ise daha kolay ulaşılabilecek maddeleritüketiyorlar. Bunlar beyinde geri dönüşü olmayankimyasal hasarlara neden oluyor.Ergenlik dönemi isyanın arttığı bir dönem,kimlik karmaşasının yaşandığı bir dönem. Kişikendisine ne yapılmaması söyleniyorsa onuyaptığı bir dönem yaşıyor. Bu isyanın ve güçgösterisinin bir göstergesi olarak “madde dekullanırım, alkol de alırım” diyerek meydanokuyabiliyor. Gençlerde bağımlılık daha hızlıoluşuyor.

BAĞIMLILIĞIN VÜCUTTAKİ İLK TAHRİBATI NEDİR?

Maddeden maddeye değişir. Bazı maddeler etkilerini uzun dönemde ortaya çıkarır ama eroin gibi maddeler daha hızlı bağımlılık oluşturur. Maddenin kullanım yolu da önemli, madde solunum yoluyla alınıyorsa oradaki dolaşımda bir bozukluk yaratabilir. Akciğerde sorun yaratabilir, genel dolaşım sistemine zarar verebilir, cilt sağlığına, karaciğer, böbrek, iç organlara zarar verebilir ama bunların görünür hale gelmesi uzun süre alır. İlk başta psikolojik etkiler görülür; kişinin uyuyamaması, konsantre olamaması, iştah kaybı, kilo kaybı gibi. Beyne doğrudan ulaştığı için beyindeki ödül sistemini bozar ve beyin o maddeye ömür boyu bağımlı olur. Beyinde yapısal olarak gri maddede küçülmeye neden oluyor, problem çözme yeteneği, akıcı düşünme yeteneği, entelektüel fonksiyonlar azalıyor. Ayrıca kalıcı unutkanlık ve kalıcı psikiyatrik hastalıklara neden olabiliyor. Şizofreninin ortaya çıkmasını hızlandırabiliyor.

YANLIŞ ARKADAŞ ÇEVRESİ, MADDE BAĞIMLISI OLMADA ETKEN MİDİR?

Yanlış arkadaş seçimi kişiyi madde kullanımına itebilir ama yine de karar verecek olan, kişinin kendisidir. Ama bu bir ergen olduğu zaman ergenin bunu kavraması zaman alabilir. Yanlış arkadaş o kişiye iki üç ay popülarite kazandırıyorsa o zaman madde kullanmak hoşuna gidiyor olabilir. Ama ergenin temelinde iyi bir aile desteği varsa, bazı temel kişilik özelliklerinde sıkıntı ve herhangi bir dürtü kontrol bozukluğu gibi psikiyatrik problemi yoksa yanlış arkadaştan uzaklaşıp hayatına çeki düzen vermeyi başarabilir. Ancak aileler polis olmamalı; “onunla-bununla arkadaşlık yap ya da yapma” dememeliler.

HEM DERSLERİNE ÇALIŞIP HEM MADDE KULLANABİLİR

Aileler çocuklarının madde bağımlısı olduğunu nasıl anlar? Madde bağımlısı olduğunu anladıklarında nasıl bir yol izlemelidirler? Çocuk kendisini gizlemeye çalışabilir. Derslerine çalışıyor olabilir,çok efendi olabilir ve bir yandan da madde kullanıyor olabilir.Genelde zayıflama, cilt renginde soluklaşma, okul başarısındadüşme, sinirlilik, uyku sorunları, sebepsiz öfkelenme, şüphe duyma,aileden uzaklaşma, bakımının azalması, sosyal faaliyetlere ilgisininazalması, arkadaş çevresinin değişmesi gibi belirtiler aileninşüphelenmesine neden olabilir. Böyle bir şey olduğunda aile,çocukla sakin olduğu bir zaman baş başa konuşmalıdır.Madde kullandığından şüphe duyduklarını, maddenin zarar vereceğinive bağımlılığa kadar yol açacağını söylemek doğru olur.Güvenle ilgili bir sorun olmadığını sadece endişe duydukları içinkonuşmaya davet ettiklerini söylemeliler ve madde kullanmadığınısöyleyen çocuklarına küçük bir idrar tahliliyle sadece içlerinin rahatetmesi için bir kliniğe gitmek istediklerini söyleyebilirler.

MADDE BAĞIMLISI OLAN BİR KİŞİ BU BAĞIMLILIKTAN KURTULMAK İSTİYORSA NEREYE BAŞVURMALIDIR?

Psikiyatri uzmanına başvurmalıdır, ülkemizde bu alanda özelleşmiş klinikler var AMATEM’ler var, devlet hastanelerinin bünyesinde de kurulmuş AMATEM’ler var. Özel kurumların da kendi içlerinde alt birimleri var madde bağımlılığıyla ilgili, mutlaka psikiyatri uzmanına başvurmalıdırlar.
MADDE BAĞIMLILIĞINI NASIL TEDAVİ EDİYORSUNUZ?

Kişinin yaşı, kullandığı maddenin miktarı, ne kadar süredir kullandığı önemlidir. Mesela esrar kullanmaya yeni başlamışsa ve tedavi olmaya karar vermişse ayaktan tedaviyle psikoterapi ve ilaç tedavisiyle birlikte tedavi edilir. Kişide birden çok madde bağımlılığı varsa tedaviye istekliyse ve geçmişte başarısız olmuş tedavi deneyimleri de varsa hastaneye yatırmak gerekir. Hastanede maddeden arındırıp ilaç ve psikoterapi vermek gerekir. Psikoterapi bu noktada çok önemli çünkü kişinin madde arama davranışının değişmesi gerekiyor. Ailenin destek vermesi gerekiyor, sorun yok gibi durmamak ama yargılayıp suçlamadan tedavinin bir parçası olmaları gerekiyor.
“BİR KEZ DENESEM BİR ŞEY OLMAZ” DEMEYİN!

Tedavi edilmiş bir kimsenin tekrar eski alışkanlıklarına döndüğüne şahit oldunuz mu? Bağımlılık tedavisi dalgalı bir seyir izler. Kişi,“madde hayatımdan gitti” diye bir balayı dönemiyaşar ve sonra “bir kez denesem bir şeyolmaz” diyebilir ve sonra da “bir kez denedimbir şey olmadı, bir kez daha deneyeyim” diyebilir.Böylece tekrar aynı sürece girilebilir.Önce balayı döneminde kesinlikle maddeyikullanmak istemediğini, geçmişinin ne kadarkötü olduğunu düşünür ve kişide bir arınmaduygusu olur. Özellikle terapi almazsa kişistresli de olsa neşeli de olsa ilk döneceği şeymadde olur. Bazı olgular da var ki tek tedaviyledüzeliyor. PSİKOHAYAT DERGİSİ