Şanlıurfa Ulu Camii'de bulunan, insanların 19. Yüzyıla kadar kullandığı Güneş Saati ve Yıldız Takvimi... birazda nostalji olsun istedi. peki nedir bu güneş saati? Yıldız Takvimi neye yarar?
İlk olarak Mısırlılar tarafından bulunan Yunanlılar tarafından geliştirilen güneş saatini İslamiyet'in yayılmasının ardından özellikle de namaz vakitlerini doğru bir şekilde hesaplayabilmek için Müslümanlar tarafından geliştirilmiş ve yaygınlaştırılmıştır. Şanlıurfa Ulu Camii'de bulunan Güneş Saati ve Yıldız Takvimi 1930 yılına kadar kullanılmıştı.
Şimdilerde Müzede olan bu Güneş saati ile ilgili nostalji olsun diye siz okuyucularımızla paylaşıyoruz.
Güneş saati nedir?
Güneşin gökte çizdiği harekete göre yerde bıraktığı bölgenin biçiminden yararlanılarak yapılan bir çeşit basit saattir.
En basit şekli olarak, yere bir çubuk dikmek ve onun verdiği gölgeyi izlemekle zaman hakkında bir fikre varmak mümkündür. Zaman kavramı insan için her yüzyılda değerli olmuştur bunu nereden anlıyorsunuz diyosanız eski zamanlarda saati hesaplayabilmek için yapılan güneş saatlerinden anlayabilirsiniz.
Belki Günümüzdeki gibi hatasız değillerdi fakat o yıllar için kendilerinin ihtiyaçlarını karşıladığı neredeyse kesin gibi. Güneş saati nedir ve nasıl yapılır diye düşünüyorsanız hemen anlatalım; Güneş ışınlarının düştüğü bir düzlem ortasına bir çubuk dikilirdi. Güneş ışınları çubuğun üzerine düştüğünde cismin güneşin yönüne bağlı olarak gölgesi düşerdi. İşte bu gölgeye bakılarak saat hesaplanmaya çalışılırdı buna güneş saati denilmekteydi.
Bu yöntem tamamen doğru saati vermiyordu, çünkü gölgenin uzunluğu yardımıyla belirlenen zaman gerçek saati göstermeye yeterli değildi. Bütün uğraşmalara ve farklı yöntemlere rağmen, en sağlıklı bilgiye güneş saatinin icadı ile kavuşulmuştur.
güneş saati
Güneş saatinin yapılışı hakkında da bilgi verecek olursak, güneş ışınlarının pürüzsüz bir şekilde düştüğü bir düzlemin orta kısmına bir çubuk dikilir, güneş ışınlarının çubuğun düzlem üzerindeki hareketine göre saat hesaplaması yapılmaktaydı. Dünyanın yörüngesinin elips şeklinde olması, dünyanın dönme ekseninin eğik olması güneş saatinin, zamanı tam ve hatasız olarak vermesine engel olmaktaydı.
Her ne kadar güneş saatini ilk bulan Mısırlılar ve geliştiren Yunanlılar olsa da, İslamiyet'in yayılmasının ardından özellikle de namaz vakitlerini doğru bir şekilde hesaplayabilmek için Müslümanlar tarafından geliştirilmiş ve yaygınlaştırılmıştır. Öyle ki pek çok caminin duvarında farklı şekillerde güneş saatleri bulunmaktaydı.
Namaz saatlerini en doğru ve hatasız şekilde belirleyebilmek için güneş saatinin farlı çeşitlerini geliştirmiştirler. Bunları sayacak olursak, yatay güneş saati, dikey güneş saati ve eğik düzlemli güneş saati olarak sıralayabiliriz. Günümüzde kullanılan mekanik saatlerin icadına kadar geçen süreye kadar uzun seneler boyunca güneş saati kullanılmıştır. Mekanik saatler kullanılmaya başlandıktan sonra güneş saatleri bulundukları yerlerde sadece aksesuar olarak kullanılmaya devam edilmiştir.
Güneş saati nasıl yapılır?
Güneş ışınlarının geldiği düzlem üstüne dikilen çubuğun verdiği gölgeye göre zaman hesaplaması yapılır. Bu zaman hesaplaması ile artık zaman daha iyi kontrol edilmektedir. Mısırlılar güneş saatini bulmuştur, ardından Yunanlılar da güneş saatinin geliştirilmesinde rol oynamıştır. İslamiyetin yayılmasıyla birlikte müslümanların namaz saatlerini takip etmek için Müslümanlar tarafından daha da geliştirilmiş ve yaygınlaştırılmıştır.
Artık güneş saati camilerde bile kullanılmaktadır. Müslümanların güneş saatini geliştirmesinin ardından farklı güneş saatleri ortaya çıkmıştır, yatay güneş saati, dikey güneş saati gibi çeşitleri vardır. Bugün evimizde duvarımızda asılı olan saatlerin meydana çıkmasına kadar uzun yıllar güneş saati kullanılmıştır.
En eski Güneş saatini kimler kullanmışlardır?
Bilinen en eski Güneş saatleri M.Ö.1500 yılında Mısırlılar tarafından kullanılmıştır.
Mısırlılar haricinde kimler Güneş saatini kullanmışlardır?
Eski Yunanda değişik güneş saatleri kullanılmıştır. Pergalı Apollonius (M.Ö. 250) konik kesit kullanarak daha da hassas saat elde etmiştir. Ptolemi ise kurduğu düzende gölgeleri çeşitli eğik düzlemlerde gösterir saat geliştirmiştir. Atina’daki bir kulede M.Ö. 100 yılından kalma sekiz güneş saati bulunmaktadır. Roma’da ise M.Ö. 290’da ilk güneş saati ortaya çıkmıştır.
Müslüman Araplar, güneş saatine çok önem vermişler, yatay, düşey ve eğik düzlemli çok değişik türlerini geliştirmişlerdir. Bazı eski camilerin duvarlarında veya uygun yerlerinde güneş saatleri vardır. Stonehenge ve Aztekler takvim kullanmışlardır. İngiltere’de 14. yüzyılın başlarında kullanılan ve bir sütunun üzerine masa tablası gibi oturtulan güneş saatlerinde, günün uzunluğu 24 eşit saate bölünmüştü.
Güneş saatleri kaç çeşittir?
Namaz vakitlerini gösteren güneş saatleri şekillerine göre yatay, dikey ve silindirik olmak üzere üç çeşittir.
Dünya'da en fazla Güneş saat'i bulunan şehir neresidir?
Dünyada en fazla güneş saati bulunan şehir, İstanbul’dur.
Ülkemizde Güneş saati bulunan yerler nereleridir?
Şanlıurfa ulucami, Fatih camii, Murad paşa camii, Seyit ömer camii, Beyazıd camii, Kürkçübaşı camii, Ayasofya, Sultan selim camii, Üsküdar mihrimah sultan camii, Kara ahmed paşa camii, Süleymaniye camii, Ferruh kethüda camii, Edirnekapı mihrimah sultan camii, Kılıç ali paşa camii, Cerrahpaşa camii ve külliyesi, Sultan ahmed camii, Yeni camii, Yeni valide camii, Hekimoğlu ali paşa camii, Ayazma camii, Laleli camii, beylerbeyi camii, Eski yeni camii, Paşalimanı camii, Beşiktaş deniz müzesi, Edirnekapı şehitliği, Askeri müze, Topkapı sarayı, Kandilli rasathanesi, Bayezid medresesi.
Sözlükte Güneş saati ne anlama gelmektedir?
Bir düzlem ortasına dikilmiş bir çubuğun gölgesine bakıp saat başları çizilerek yapılmış aygıt.
Yıldız haritası: Geçmiş Ve Gelecek Yorumlamaya yarar.
Bunun için başta elinizde size ait bir yıldız haritanızın olması gerekir. Eskiden bunu edinmek çok zordu ve ben yıllar önce harita çıkarma yöntemi keşfetmek zorunda kalmıştım. Bu arada bu buluşçuluğumu teknik imkansızlıklara borçluyum. Ancak sizin bunu yapmanız gerekmiyor. İnternet ortamında çok kolay ve basit bir iki işlemle edinebilirsiniz. Size tavsiye edeceğim site: astrozoom. Bu adrese girin, sizden istenen doğum bilgilerini tek tek yazın ve devam işlemiyle, haritanıza ulaşın. Tabii, bunun için bilgisayarınızda Java programı olması gerekiyor. Yoksa, bir sayfalık haritanızı bir internet cafeden alabilirsiniz.
Yıldız haritanızı ilk gördüğünüzde – özellikle hiç bilgisi olmayanlar – hayatınızda görmediğiniz bir matematik formüller sistemiyle karşılaştığınızı sanıp şaşırabilirsiniz. Ama astrolojik sembolleri anlamak zamanla kolaylaşır.
