1980 darbesinden sonra 7 Kasım'da kabul edilen 82 Anayasası üzerinde değerlendirmede bulunan İnsan Hak ve Hürriyetler Derneği (Hür-Der) Başkanı Avukat Şaban Dalgın, 82 Anayasanın mutlaka değişmesi gerektiğini söyleyerek, yapılacak anayasanın Türkiye’nin tüm kesimlerini kapsayacak bir anayasanın yapılması gerektiğini ifade etti.
82 Anayasanın halka zorla dayatıldığını belirten Avukat Dalgın, “1982 Anayasası faşist, tekçi askerlerin onayından geçmiş ve onlar tarafından zorla halka dayatılmış bir anayasadır. Halk öyle veya böyle halk oylamasında devlettin baskısıyla oy vermeyenlerin ceza yiyeceklerin belerilmesiyle kabullenmek zorunda kalmıştı. 1982 Anayasası gerçekten halkın beklentilerini, halkın özgürlüğünü ve halkın refahını sağlayacak bir anayasa olmaktan uzaktır.” dedi.
“Her bireyin özgürlüğü, hakkı ve hukuku gözetilerek bir anayasa düzenlenmelidir”
Her kesimin hak ve hukukunun gözetilecek bir anayasanın düzenlenmesi gerektiğini ifade eden Dalgın, “1982 Anayasasının başlangıç kısmına bakıldığı zaman tamamen tekçi ve halka dayatmalarda bulunan, halkın kendisine saygı göstermeyip halkı zorla değiştirmeğe, halkı zorla bir şekle koymaya çalışan bir anayasadır. Bu anayasanın değişmesi zorunludur. Başlangıç kısmına da bakıldığı zaman berbat bir anayasa olduğu anlaşılıyor. Bunun değişiminde de bütün Türkiye’deki her kesimi, her toplumun ve her bireyin özgürlüğü, hakkı ve hukuku gözetilerek bir anayasa düzenlenmelidir.” ifadelerini kullanıldı.
Her kesimin hakkını savunan bir anayasaya acil ihtiyaç olduğunu ifade eden Dalgın daha değerlendirmesini şöyle sürdürdü: “Anayasadan kaynaklanan hakların daha somut olması gerektiğini isteyen, ister İslam’ı kesim olsun isterse de diğer etnik unsurlar olsun onların da bütün haklarını koruyan bir anayasaya ihtiyaç vardır. Bu acil ve önemli bir ihtiyaçtır. Bu ihtiyacın karşılanması çok büyük önem arz eder.”
“Hükümet, başkanlık sistemini öne sürerse uzlaşma olamayacak”
“Hükümet, başkanlık isteği ve bunun için de anayasayı değiştirme isteği var.” hatırlatmasını yapan Dalgın şöyle devam etti: “Hükümet, bunu öne sürerse bir uzlaşma olamayacaktır. Öncelikle hal edilmesi gereken mesele, başkanlık sistemi değildir. Başkanlık sistemi diğer hakların, anayasal özgürlüklerin, anayasadaki değişmesi gereken maddelerin toptan değişmesiyle ilgili bir engel olarak konulursa diğer patiler, diğer kesimler bunu kabul etmeyecektir. Türkiye’nin anayasasıyla ilgili kısımla değişmeyeceği için şu an bunu öncelememesi lazım. İlerde bunun düşünülüp tartışılıp gerekirse anayasaya konulması ihtimali vardır. Fakat anayasanın değişmesinde başkanlığı öne sürüp ana yasa değişikliğini tekrar erteletmesi hem Hükümet'in hem de halkımızın zararına olacaktır.”
“Her kesimin hassasiyeti dikkate alınmalıdır”
Her kesimin hassasiyetinin dikkate alınması gerektiğini vurgulayan Dalgın, “Siyasiler ve her kesimin birbirini anlayışla karşılayabileceği ve herkesi karşı tarafın hakkını ve hukukunu kabullenerek bir yaklaşım içerisinde bulunması gerekiyor. İster MHP olsun, ister CHP olsun, isterse HDP olsun ve isterse de AK Parti olsun herkesin hassasiyetinin dikkate alınması gerekiyor. Karşı tarafın hak ve hukukunu dikkate alması gerekiyor. Türkiye’deki toplumların kendisine ait anayasasını kabul edeceği bir anayasanın olması şarttır. Anayasal düzenlemenin mutabakat halinde herkesin kabulleneceği bir şekille getirilerek çözüme kavuşturulması zorunludur.” İfadelerine yer verdi.
“Başkanlık olmadığı için Türkiye ilerlemiyor demek doğru değildir”
“Türkiye Cumhuriyetinde hükümet kurulacak düzeydedir” diyen Dalgın son olarak şunları söyledi: “ Koalisyona da gerek yoktur. Cumhurbaşkanı Erdoğan, başbakan olduğu dönemdeki atılımları tekrar bu hükümette atabilecektir. Yapmasını engelleyecek hiçbir şey yoktur. 'Başkanlık olmadığı için Türkiye ilerlemiyor' demek doğru değildir. Karşı tarafın hakkını, hukukunu gözeterek ve bütün Türkiye’deki grupların hakkını gözetecek, kendisini anayasada güvence altında hissedebileceği bir anayasa şarttır. Artık; milliyetçi, ulusçu, ırkçı ve faşist bir anayasanın bu memleketi kaldırabilecek bir yönü kalmamıştır. Mutlak bir şekilde anayasanın değiştirilmesi zorunludur.” (Mustafa Kaynak / M. Hüseyin Temel – İLKHA)
