Şanlıurfada inşaat mühendislerinin yaşadığı sorunlar, Kaçak yapılaşma, Yapı denetimleri, Afet riski altındaki bölgeler ve Kentteki yapılaşma gelişimini İnşaat Mühendisleri Odası (İMO) Diyarbakır Şubesi Şanlıurfa Temsilcisi Zeki Yıldırıma sorduk.
Kentte yapı denetimleri nasıl yapılıyor ve denetimler sırasında mühendisler ne tür sorunlarla karşılaşıyor?
Yapı denetiminin özelleştirilmesiyle beraber denetimde kamu yararı gözetilmesi ilkesi ortadan kalkmış ve tamamen ticari bir şekil almıştır. Yapı denetim firmaları ile konut üreticileri birbirleri ile yapı denetim bedelinin belirlenmesinde direkt olarak muhatap olmakta ve bu durum denetim mekanizmasını doğrudan yapı üreticilerine bağımlı hale getirmektedir.
Ayrıca yapı denetim firmalarının ita amiri konumundaki kurumun taşra teşkilatlarındaki teknik yetersizlikler ve personel yetersizlikleri de yapı denetimini doğrudan olumsuz etkileyen bir etkendir. Hal böyle olunca yapı denetimi sağlıklı bir biçimde yapılamamakta olup çoğunlukla yapı üreticisinin isteği doğrultusunda sürdürülmektedir. Denetim hizmeti sahada değil sadece kağıt üzerinde resmi prosedürlerin yerine getirilmesi pozisyonuna gelmiştir.
Tüm bu olumsuzluklara rağmen inşaat mühendisi meslektaşlarımız mühendislik hizmetlerini yerine getirmeye çalışmakta, ancak yukarıda değindiğim olumsuzluklardan dolayı bu hizmetleri tam olarak yerine getirememektedirler.
İNŞAAT MÜHENDİSLERİ KENTİNİZDE NE TÜR SORUN VE SIKINTILAR YAŞIYOR?
Kentimizde meslektaşlarımızın en büyük probleminin örgütsüzlük problemi olduğunu düşünüyorum. Meslek odasının sahiplenilmemesi, birlikte hareket etme ve bundan güç oluşturma bilincinin yetersizliği bu tabloyu ortaya çıkarmaktadır. Temsilciliğimizin yoğun çabaları ile bu durum kısmen aşılmış olmakla birlikte halen sorunlar devam etmektedir. Mühendislik hizmetlerinin maddi karşılığının alınamaması, yeni mezun meslektaşlarımızın teknik yetersizlikleri, teknik yetersizliklerin tamamlanması için Odamız tarafından düzenlenen eğitim çalışmalarına katılım sağlanılmaması, bu sorun ve sıkıntıları daha derinleştirmektedir.
KENTİN İNŞAAT GELİŞİMİ YETERLİ BİR DÜZEYDE Mİ YOKSA OLMASI GEREKENİN ÇOK ALTINDA MI?
İlimizde inşaat gelişimi imara açılan yerlerin yetersizliği, imara açılmış yerlerde altyapı eksiklikleri vb sebeplerden dolayı yeterli düzeylerde değildir. Kentin konut ihtiyacı artan nüfusa göre her gün daha fazla artmaktadır. Fakat yetersiz imar alanları ve imarlı alanlardaki altyapı sorunları gelişimin önünü tıkamaktadır. Hal böyle olunca konut fiyatları ilimizde astronomik rakamlara ulaşmıştır
KENTTEKİ ULAŞIM SORUNU VE KAÇAK YAPILAŞMA KONUSUNDA BİLGİ VEREBİLİR MİSİNİZ?
Kentimizin özellikle eski yerleşim yerlerinde yollarının darlığı, artan nüfusa oranla araç miktarındaki artışlar, kentimizde yeni ticari-sosyalkültürel merkezlerin oluşturulmaması trafikte günün belirli saatlerinde yığılmalara sebep olmaktadır. Son dönemlerde belediyemiz tarafından uygulamaya konulan trafik master planı çerçevesinde yeni yolların açılması, yeni kavşak düzenlemeleri ile kısmen de olsa trafikte rahatlama sağlanmıştır. Bu plan doğrultusunda çalışmalar devam etmektedir. Kaçak yapılaşma sadece ilimizde değil tüm
Türkiyede hala devam eden ciddi bir sorundur. Önlemler her ne kadar rijit olarak alınsa da önü alınamaz bir sorundur. Kentimizde de kaçak yapı sorunu hala devam etmektedir. Kentimizin eski yerleşim yerleri olan mahallelerdeki konutların abartısız %80i kaçak olarak inşa edilmiştir. Bu alanlar hiçbir mühendislik hizmeti almadığından deprem açısından son derece ciddi risk altında olan alanlardır.
KENTTİNİZ İÇİN ÖNGÖRÜLEN İNŞAAT POLİTİKALARI HAKKINDA NELER SÖYLEYEBİLİRSİNİZ?
Kentimizin GAP projesinin merkezi konumunda olmasından dolayı yoğun göç alıyor olması, doğurganlık oranının yüksek oluşu, istatistiklere göre nüfusun yaş ortalamasının 17 yaş dolaylarında genç bir nüfusa sahip oluşu kentimizin nüfus artış hızını arttıran çok önemli göstergelerdir. Dolayısıyla bu kadar hızlı nüfus artışına bağlı olarak ortaya çıkan konut ihtiyaçlarını karşılamak için yeterli kentsel gelişim alanlarının oluşturulması gerekir.
Ancak en son ilimiz için hazırlanan 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planı tarafımızdan incelenmiş olup; bu planın nüfus projeksiyon hesabının objektif olmadığı, kentsel gelişim alanı olarak belirlenen alanların Şanlıurfa gibi hızla gelişmekte olan bir kent için yetersiz ve altyapı maliyetleri açısından uygun olmadığı ve kanaatimize göre tamamen ranta dayalı olarak yapıldığı sonucuna varılmış olup, bu sonuç bir rapor halinde plan daha askıdayken Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğümüze sunulmuştur. Şanlıurfada öngörülen inşaat politikalarının yetersizliği ve ranta dayalı olarak oluşturulmasında yerel yönetimlerin payı büyüktür.
KENTSEL DÖNÜŞÜM PROJESİ ADI ALTINDA YAPILAN DÜZENLEMEYE İLİŞKİN KENTTE NE TÜR ÇALIŞMALAR YÜRÜTÜLÜYOR?
Kentsel dönüşümle ilgili sahada herhangi bir çalışma başlamış değil. Fakat kurumlar düzeyinde bir planlama ve hazırlık var. Fakat bizimle bu konuda herhangi bir bilgi paylaşımı henüz olmadı.
KENTTE AFET RİSKİ ALTINDA OLAN BÖLGELER VAR MI? VAR İSE ŞİMDİYE KADAR HANGİ BİR ÇALIŞMA YAPILDI MI?
İlimizde hem planlı alanlarda hem de plansız (gecekondu alanları) alanlarda afet riski altında
olan yerler var. Kentimizin plansız olangecekondu mahallelerinin tamamı ve kentin Bahçelievler, Bamyasuyu, Yenişehirin büyük bir bölümü, Yeşildirek, Korukent, Karaköprü beldesinin bir kısmı gibi planlı alanlarında afet riski mevcuttur. Bu alanlar ilimizin yaklaşık %60ına tekabül etmektedir. Bu alanlardaki yapılaşmalarda hazır beton teknolojisinin kullanılmamış olması, palansız alanlarda mühendislik hizmetinin alınmamış olması (kaçak yapılaşma), planlı alanlarda yapılan projelerin eski deprem yönetmeliklerine göre yapılmış olması, yapılarda milli dere kumu ve nem faktörüne bağlı olarak donatı korozyonu ve düşük beton kalitesi, iyileştirilmemiş bina zeminleri, dere yataklarında yapılaşma gibi faktörler afet riski tablosunu ortaya çıkarmaktadır. Bu konuda Odamızın çalışmaları mevcuttur.
Seçilen pilot bölgelerde odamız tarafından oluşturulan bir komisyon tarafından birçok bina incelenmiş ve bu incelenen binaların hemen hemen tamamı için yıkılması gerekir raporu verilmiştir. Bu raporlar ilgili idarelere sunulmasına rağmen incelemesi yapılan bölgede sadece birkaç binada önleyici tedbirler alınmıştır. Bu konuda odamızın çalışmaları halen sürmekte olup çalışmalar yerel yönetimlere sunulmaktadır.
